Tăng cường năng lực phòng chống tội phạm tài chính bằng dữ liệu

Tham dự hội thảo, về phía Cục phòng chống rửa tiền, Ngân hàng nhà nước có: Bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng, Cục Phòng chống rửa tiền, Cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Về phía Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) có: Ông Nguyễn Thanh Sơn – Giám đốc Trung tâm Đào tạo – Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam. Về phía Công ty LUCID có: Ông Tuck Chan – CEO – Công ty LUCID; Bà Ngô Tố Anh – Giám đốc Khu vực – Công ty LICID. Về phía Công ty Dow Jones có: Ông Cliff Lim – Giám đốc Giải pháp Rủi ro và Tuân thủ. Về phía Công ty Chứng khoán Hồ Chí Minh HSC có: Ông Tống Công Cường – Giám đốc điều hành Khối Quản trị Rủi ro và Tuân thủ.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Thanh Sơn – Giám đốc Trung tâm Đào tạo VNBA – khẳng định, dữ liệu đang trở thành nguồn lực thiết yếu trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Theo ông, tầm quan trọng của dữ liệu đã được nhấn mạnh trong Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, xác định dữ liệu là “trung tâm của chuyển đổi số”, là “mạch máu của nền kinh tế số”, và là một trong bốn trụ cột chiến lược thúc đẩy đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới. Trong bối cảnh tội phạm tài chính ngày càng phức tạp, đặc biệt trên không gian mạng, việc phân tích và ứng dụng dữ liệu một cách hiệu quả đóng vai trò cốt lõi trong phát hiện sớm các hành vi bất thường, hỗ trợ điều tra và đảm bảo tuân thủ pháp luật.

Thực tế, Việt Nam đang từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ sở hạ tầng dữ liệu nhằm tăng cường hiệu quả phòng chống tội phạm tài chính. Chính phủ đã ban hành Đề án 06 về phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia, tầm nhìn đến năm 2030. Mới đây, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã phê duyệt Đề án Chuyển đổi số ngành ngân hàng theo Quyết định số 67/QĐ-NHNN, đặt mục tiêu đồng bộ hóa hệ thống ngân hàng với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Theo đó, 100% dữ liệu khách hàng tại Trung tâm Thông tin tín dụng (CIC) sẽ được xác minh thông qua hệ thống dữ liệu dân cư; toàn bộ giao dịch mở tài khoản, phát hành thẻ, ví điện tử và thanh toán điện tử cũng sẽ được định danh sinh trắc học nhằm kiểm soát rủi ro từ gốc.

Ông Nguyễn Thanh Sơn nhấn mạnh, hội thảo là diễn đàn quan trọng để các nhà quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp cùng nhau chia sẻ, cập nhật thông tin và đề xuất giải pháp thiết thực. Ông kỳ vọng kết quả từ hội thảo sẽ góp phần nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, thúc đẩy môi trường tài chính minh bạch và an toàn, đồng thời tăng cường hợp tác trong nước và quốc tế trong cuộc chiến chống lại tội phạm tài chính.

Tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Minh Thơ - Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã trình bày về khung pháp lý liên quan đến phòng chống tội phạm tài chính. Theo bà, hoạt động này hiện được điều chỉnh bởi hệ thống pháp luật chặt chẽ gồm Bộ luật Hình sự, Luật Phòng chống rửa tiền năm 2022 và các Nghị định, Thông tư hướng dẫn kèm theo. Bà cũng chỉ ra những phương thức rửa tiền phổ biến hiện nay như lợi dụng hệ thống ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, bất động sản, dịch vụ trung gian thanh toán, thậm chí cả các ngành nghề như kế toán, luật sư, công chứng. Nguồn tiền "rửa" thường xuất phát từ các tội phạm nghiêm trọng như lừa đảo, buôn bán ma túy, tham ô, đánh bạc, buôn lậu và trốn thuế.

Chia sẻ tại sự kiện, ông Cliff Lim - Giám đốc Khối Rủi ro và Tuân thủ, khu vực Đông Nam Á của Dow Jones - cảnh báo về xu hướng rửa tiền thông qua thương mại, với các dấu hiệu nhận biết như khai khống hoặc hạ giá trị hàng hóa, giao dịch với bên liên quan không có lý do kinh tế rõ ràng, hoặc các lô hàng “ma” không tồn tại. Theo ông, các băng, nhóm tội phạm có tổ chức và khủng bố ngày càng lợi dụng thương mại để chuyển dòng tiền bất hợp pháp qua các khu vực có rủi ro cao như Tam giác Vàng, Trung Đông hay Nam Á. Để đối phó, ông khuyến nghị các tổ chức tài chính cần nâng cao năng lực rà soát đối tác, tích hợp dữ liệu thị trường và tăng cường liên kết giữa các hệ thống tuân thủ, trừng phạt và danh sách kiểm soát.

Cũng tại Hội thảo đã ghi nhận nhiều ý kiến, chia sẻ từ các đại diện Công ty Chứng khoán HSC, LUCID và các chuyên gia quốc tế về kinh nghiệm triển khai công nghệ phòng chống rửa tiền, tích hợp danh sách cảnh báo quốc tế và ứng dụng phần mềm phân tích dữ liệu trong công tác quản trị rủi ro. Các đại biểu đều thống nhất rằng việc tận dụng dữ liệu không chỉ là yêu cầu bắt buộc trong tuân thủ pháp luật, mà còn là nhiệm vụ chiến lược bảo vệ tổ chức khỏi các mối đe dọa tài chính trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số.