Luật hóa Nghị quyết 42 “phiên bản 2.0”

Trong đó, luật hoá một số nội dung của Nghị quyết số 42/2014/QH14 (Nghị quyết 42) ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng. Nghị quyết 42 từng được gia hạn đến hết 31/12/2023, nay đã hết hiệu lực. Một trong những điểm quan trọng của Nghị quyết là cho phép các TCTD được quyền thu giữ tài sản bảo đảm để xử lý nợ xấu.

Nghị quyết 42 “phiên bản 2.0” được nâng cấp lên mức cao hơn sau khi được luật hoá bằng việc sửa đổi, bổ sung Luật các TCTD năm 2024 theo hướng trao quyền cho các ngân hàng trong việc thu giữ, xử lý, phát mại tài sản đảm bảo... tạo điều kiện cho các ngân hàng trong việc xử lý tài sản đảm bảo đã được giải quyết tại toà án và đang trong thời gian thi hành án.

“Dự kiến Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thường kỳ của Quốc hội vào tháng 5, nếu không kịp thì sẽ trình Quốc hội tại kỳ họp vào tháng 9. Đây là tin vui cho các ngân hàng thương mại đang có những khoản nợ xấu chưa thể xử lý”, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết. Với vai trò là cơ quan soạn thảo, NHNN đã trình Chính phủ dự thảo vào đầu tháng 3.

NHNN cho rằng việc tiếp tục luật hóa các quy định tại Nghị quyết 42 nhằm tạo lập khuôn khổ pháp lý đồng bộ về xử lý nợ xấu, đảm bảo phù hợp với thực tiễn, xử lý các vướng mắc, khó khăn đã và đang cản trở TCTD, tổ chức mua bán, xử lý nợ thực hiện các quyền hợp pháp của mình trong việc xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, gián tiếp ảnh hưởng đến khả năng xoay vòng vốn cũng như tiếp cận tín dụng với chi phí hợp lý của người dân và doanh nghiệp.

Vướng mắc trong xử lý tài sản bảo đảm hiện nay là người đang giữ tài sản không giao tài sản, tổ chức mua bán, xử lý nợ, TCTD phải khởi kiện và chờ thi hành bản án, quyết định của Tòa án theo Điều 301 Bộ Luật Dân sự 2015. Cùng với đó, hiện pháp luật mới chỉ ghi nhận quyền yêu cầu Tòa án giải quyết việc người đang giữ tài sản không giao tài sản để bên nhận bảo đảm xử lý tài sản bảo đảm mà không quy định trực tiếp quyền thu giữ tài sản bảo đảm của bên nhận bảo đảm. Việc thiếu quy định này đã gây khó khăn rất lớn đến quyền xử lý tài sản bảo đảm của tổ chức mua bán, xử lý nợ và TCTD vì tổ chức mua bán, xử lý nợ cũng như các TCTD không thể thực hiện việc thu giữ nếu các chủ tài sản không đồng thuận, cố tình chống đối, thậm chí tạo ra các tranh chấp khác liên quan đến tài sản bảo đảm nhằm kéo dài thời gian xử lý tài sản bảo đảm.

Hơn nữa, TCTD, tổ chức mua bán, xử lý nợ tiếp tục gặp khó khăn do tài sản bảo đảm có thể bị kê biên để thi hành án, kể cả để thực hiện các nghĩa vụ không phải thuộc trường hợp thi hành bản án, quyết định về cấp dưỡng, bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, gây ảnh hưởng lớn đến quyền lợi chủ nợ của các TCTD, tổ chức mua bán, xử lý nợ. Dự thảo đề xuất quy định sau khi hoàn tất thủ tục xác định chứng cứ và xét thấy không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án, cơ quan tiến hành tố tụng có trách nhiệm hoàn trả vật chứng trong vụ án hình sự là tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu theo đề nghị của bên nhận bảo đảm là TCTD, tổ chức mua bán, xử lý nợ xấu.

Tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng niêm yết giảm 1% so với cùng kỳ năm 2023, đạt mức 1,92%, giảm 0,31% so với Quý 3/2024. Tuy nhiên, nợ xấu của 27 ngân hàng niêm yết vẫn cao hơn khoảng 0,42% so với trước năm 2020.

Thống kê từ BCTC Quý 4/2024 của các ngân hàng cho thấy, tính đến 31/12/2024, nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) của 25 ngân hàng niêm yết lên đến 118.915 tỷ đồng (khoảng 4,75 tỷ USD), tăng 39,3% so với đầu năm 2024. Con số trên chưa bao gồm nợ nhóm 5 tại LPBank và VIB do hai nhà băng này chỉ công bố số liệu nợ quá hạn và không công bố chi tiết từng nhóm nợ.

Với các ngân hàng thương mại đã công bố báo cáo, có thể thấy nợ nhóm 5 chiếm phần lớn nợ xấu. Thậm chí, có những nhà băng tỷ lệ nợ nhóm 5 chiếm trên 90% tổng dư nợ xấu (nợ nhóm 3-5).

VPĐD HCM (tổng hợp)