Sáng ngày 16/3/2022, Ủy ban Chính sách thuộc Hiệp hội Ngân Việt Nam đã phối hợp Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) tổ chức Tọa đàm “Tiềm năng phát triển ngân hàng mở tại Việt nam - Những khuyến nghị về chính sách và khuôn khổ pháp lý” theo hình thức trực tuyến với sự tham dự, theo dõi của các đại biểu các tổ chức, cá nhân tại 310 điểm cầu.
Tại điểm cầu trung tâm BIDV, có sự tham dự của Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng, đại diện lãnh đạo các Vụ, Cục của Ngân hàng Nhà nước; ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng, các ông, bà lãnh đạo Ủy ban Chính sách, Ủy ban Công nghệ, lãnh đạo các Ban nghiệp vụ Cơ quan Thường trực Hiệp hội Ngân hàng.
Nhiều chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực ngân hàng, công nghệ tài chính của Hiệp hội Ngân hàng, các tổ chức tín dụng trong nước, tổ chức nước ngoài đã tham dự tọa đàm với tư cách diễn giả.
TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng đã có bài phát biểu chào mừng Tọa đàm, nêu rõ: “Ngân hàng mở (Open banking) là một mô hình kinh doanh mới và tiềm năng. Theo đó, ngân hàng cho phép bên thứ ba viết ứng dụng và cung cấp dịch vụ từ chính dữ liệu của ngân hàng. Với việc ứng dụng giao diện lập trình (API) - công nghệ cho phép các bên thứ ba truy cập vào dữ liệu mở hay truy cập bảo mật đến các dữ liệu đóng của một tổ chức khi được sự đồng ý của chủ sở hữu dữ liệu và tuân thủ các quy định pháp luật có liên quan. Khi được chia sẻ thông qua Open API, dữ liệu có thể được sử dụng để các công ty Fintech tạo thêm nhiều ứng dụng mới, cung cấp thêm tiện ích cho khách hàng, hỗ trợ khách hàng kiểm soát thông tin cũng như ra quyết định tốt hơn. Trong mô hình này, ngân hàng sẽ là người cung cấp các dịch vụ thông qua Open API và cùng các đối tác của mình xây dựng một hệ sinh thái nhằm thỏa mãn các yêu cầu của người dùng. bằng cách khuyến khích các ngân hàng và các bên thứ ba kết nối với nhau thông qua các Open API của ngân hàng, trải nghiệm tài chính khách hàng có thể được cải thiện mạnh mẽ.
Open Banking giúp các ngân hàng tiếp cận đa dạng đối tượng khách hàng với chi phí hợp lý thông qua các ứng dụng khác của đối tác, rút ngắn lại quá trình xử lý giao dịch, giảm thiểu các tác vụ thủ công, xây dựng các giải pháp kinh doanh tối ưu và cung cấp được dịch vụ toàn diện, tiện lợi nhất cho khách hàng. Điển hình, các ngân hàng thương mại hiện đại hóa công nghệ đa tiện ích như: mobile banking, internet banking, contacless payment, QR code… Nền tảng Open Banking còn góp phần kết nối và lồng ghép các dịch vụ ngân hàng vào các lĩnh vực của cuộc sống, ví dụ như thanh toán hóa đơn điện, nước, viễn thông, thanh toán trong lĩnh vực y tế, giáo dục, dịch vụ công trực tuyến… Ngân hàng có thể tạo ra các sản phẩm dịch vụ mang tính cá nhân hóa, từ đó giữ chân khách hàng thân thiết. Ngoài ra, quyền truy cập vào dữ liệu khách hàng còn hỗ trợ cho việc các ngân hàng chấm điểm tín dụng khách hàng một cách chính xác. Có thể thấy, ngân hàng mở cho phép các bên thứ ba phát triển các ứng dụng quản lý tài chính cá nhân (PFM) tốt hơn. Do đó, mô hình này thúc đẩy sự cạnh tranh trong ngành ngân hàng, gây áp lực và buộc các ngân hàng truyền thống phải tăng cường các dịch vụ tài chính của họ hoặc hợp tác với các công ty Fintech.”
Khẳng định tầm quan trọng của mô hình Open Banking, Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng cho rằng: “Có thể nói, ngân hàng mở là một trong những dấu ấn quan trọng trong quá trình đổi mới công nghệ tài chính, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số theo hướng thông minh và cởi mở, mở ra những cơ hội kinh doanh mới cho các ngân hàng. Kết quả đạt được là rát tích cực, tuy nhiên cũng tồn tại những rủi ro chủ yếu tập trung vào sự cởi mở của mô hình này. Bởi các đối tác cung cấp các kịch bản hợp tác, nhưng có rất ít đầu ra về khả năng cốt lõi để kiểm soát nó. Vì thế, các ngân hàng đang xem xét và chuẩn bị tốt về việc họ có thể ứng phó với các rủi ro về đầu vào, hiệu ứng cộng hưởng và các vấn đề khó đoán định khác. Sự cần thiết phải xây dựng các cơ chế phát hành và cách ly bảo đảm tính bền vững của API đã được đặt ra.
Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước đang dần hoàn thiện các khung pháp lý để hoạt động số hóa Ngân hàng theo tinh thần Chỉ thị số 16/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghệ 4.0. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã thành lập Ban Chỉ đạo về lĩnh vực Fintech theo Quyết định số 328/QĐ-NHNN ngày 16/3/2017. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy, hành trang pháp lý cho việc ứng dụng các nền tảng công nghệ mới còn chưa ổn định; Thông tin dữ liệu khách hàng cấp vĩ mô đang chuẩn hóa, nhưng còn thiếu; Tỉ lệ giao dịch offline, giao dịch tiền mặt còn cao, đặc biệt ở các khu vực nông thôn tỉ lệ này ở mức rất cao; Nhiều hệ sinh thái được phát triển một cách tự phát và chưa có sự liên thông; Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát hoạt động công nghệ tài chính trong lĩnh vực ngân hàng sau nhiều vòng lấy ý kiến của các cơ quan, Bộ ngành nhưng đến nay vẫn chưa được ban hành.
Đặc biệt, đại dịch covid-19 tiếp tục bùng phát, tiềm ẩn nguy cơ thua lỗ, phá sản, đóng cửa của các doanh nghiệp trong đó có các tổ chức tín dụng. Cuộc chiến chống Covid-19 sẽ còn kéo dài và diễn biến phức tạp gây đứt gãy dòng tiền, có thể dẫn đến sự nguy hiểm của hệ thống các tổ chức tín dụng và nền kinh tế nói chung. Từ đó, mô hình ngân hàng mở vừa là cơ hội kinh doanh mới vừa là thách thức đối với các ngân hàng trong khoảng thời gian này. Nó thúc đẩy các ngân hàng thương mại tại Việt Nam bước vào công cuộc chuyển đổi số để tồn tại và phát triển.
Khắc phục những khó khăn và vướng mắc trên, việc đẩy nhanh hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến áp dụng công nghệ số, hoàn thiện cơ sở dữ liệu thông tin quốc gia thống nhất, cho phép ngân hàng thương mại được khai thác, phục vụ quá trình cung cấp sản phẩm dịch vụ cho khách hàng là hết sức cần thiết.
Sự dịch chuyển mô hình kinh doanh ngân hàng từ hệ sinh thái đóng sang hệ sinh thái mở sẽ là bước đột phá quan trọng mang lại nhiều lợi ích hơn cho nền kinh tế, nhưng những rủi ro, thách thức vẫn đi cùng là điều khó tránh. tuy nhiên, đây là xu hướng tất yếu của hoạt động kinh doanh ngân hàng trong thời đại cách mạng công nghệ 4.0. Vì vậy, các ngân hàng thương mại Việt nam cần chủ động tích cực trong quá trình chuyển đổi, bảo đảm lợi thế cạnh tranh và đáp ứng các yêu cầu của lộ trình xây dựng hệ thống ngân hàng số quốc gia. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cũng cần đẩy nhanh việc hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến áp dụng công nghệ số trong hoạt động ngân hàng.
Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng hi vọng, Tọa đàm “Tiềm năng phát triển ngân hàng mở tại Việt nam - Những khuyến nghị về chính sách và khuôn khổ pháp lý” sẽ là cơ hội trao đổi kinh nghiệm và cập nhật nhiều thông tin bổ ích cho các cơ quan quản lý, các tổ chức hội viên và các chuyên gia, để từ đó đưa ra những khuyến nghị về chính sách và khuôn khổ pháp lý để triển khai và phát triển mô hình ngân hàng mở tại Việt Nam một cách thuận lợi.
Chủ đề tọa đàm “Tiềm năng phát triển ngân hàng mở tại Việt nam - Những khuyến nghị về chính sách và khuôn khổ pháp lý” đón nhận những chia sẻ của các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực ngân hàng, công nghệ tài chính ngân hàng Hiệp hội Ngân hàng và các tổ chức tài chính, công nghệ quốc tế. TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV đã trao đổi về “Xu hướng ngân hàng mở, bài toán đặt ra đối với hệ thống các ngân hàng Việt Nam”; Ông Dilip Krishnan - Lãnh đạo toàn cầu, Giám đốc thực hành chuyển đổi kỹ thuật số Mastercard chia sẻ về “Phát triển ngân hàng mở và khung chính sách toàn cầu”; Ông Jonathan Cheung - Giám đốc Open Banking & API, Standard Chartered Hong Kong nhận định về “Phát triển ngân hàng mở từ góc nhìn khu vực”; Ông Richard Lord - MD, Regional & CIO-Wholesale, ASP, HSBC chia sr về “APIs, thương mại, tin cây và kết nối”; Ông Trần Công Quỳnh Lân - Chủ nhiệm Ủy ban công nghệ Hiệp hội Ngân hàng, Phó Tổng giám đốc VietinBank trao đổi về “Xu thế ngân hàng mở và kinh nghiệm triển khai tại VietinBank”; Ông Đoàn Văn Hải - Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Ngân hàng Nhà nước với tham luận “Hành lang pháp lý về ngân hàng mở tại Việt Nam: Hiện tại và tương lai”.
Tham dự, phát biểu chỉ đạo, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng khẳng định, Tọa đàm với chủ đề hết sức thiết thực bắt kịp xu thế hiện nay. Các ý kiến phát biểu đều rất tâm huyết, chia sẻ những vấn đề cụ thể, thiết thực, đặt ra những câu hỏi, những vấn đề khá hóc búa phải kịp thời giải quyết để xây dựng ngân hàng mở tại Việt Nam. Đó là, Dữ liệu thì chia sẻ cái gì, quyền và trách nhiệm của mỗi bên thế nào?; Dịch vụ nào cần phải có điều kiện, còn dịch vụ nào thì không? Bên thứ ba là những ai, và được làm cái gì? Theo Phó Thống đốc, các nội dung của Tọa đàm cũng là nội dung mà Ngân hàng Nhà nước quan tâm, sẽ tiếp tục nghiên cứu, bởi lẽ nếu không hiểu thấu đáo thì không ban hành văn bản quản lý. Các phát biểu đã đi đúng trọng tâm của chủ đề đặt ra, vì thế để triển khai được Open Banking cần có sự vào cuộc của nhiều bên. Open Banking là lĩnh vực hoàn toàn mới, trong đó khâu then chốt là Open API. Với tư cách là phương thức kỹ thuật để các bên giao tiếp thì API cần có các quy định hướng dẫn, không có Open API thì sẽ không có Open Banking. Theo Phó Thống đốc, hiện trạng khuôn khổ pháp lý về ngân hàng mở tại Việt Nam đã có nhưng chưa đầy đủ, được quy định rời rạc tại một số điều trong Bộ luật Dân sự 2015, Luật Giao dịch điện tử, Luật Các tổ chức tín dụng, Luật An toàn thông tin mạng, Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định về trách nhiệm của ngân hàng trong việc bảo mật thông tin khách hàng; Tại Nghị định số 117/2018/NĐ-CP quy định khách có quyền yêu cầu tổ chức tín dụng cung cấp thông tin của chính khách hàng theo thỏa thuận giữa các bên và phù hợp với quy định của pháp luật; Và một số Nghị định quy định xử lý vi phạm về thông tin cá nhân. Điều quan tâm nhất là Hiệp hội Ngân hàng phối hợp với các Vụ, Cục Ngân hàng Nhà nước góp ý vào dự thảo các Nghị định của Chính phủ về bảo vệ dữ liệu cá nhân; về định danh và xác thực điện tử, để khi ban hành sẽ đi vào cuộc sống một cách thực chất.
