Chiều ngày 08/6/2022, theo Chương trình Kỳ họp thứ 3 Quốc hội khoá XV, dưới sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Quốc hội tiến hành Phiên họp chất vấn và trả lời chất vấn tại hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội, thủ đô Hà Nội về Nhóm vấn đề thứ 3 thuộc lĩnh vực Ngân hàng.
Phiên chất vấn bao gồm các nội dung: Tình hình triển khai và giải pháp đẩy nhanh việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Ngân hàng Nhà nước; việc phối hợp chính sách tài khóa về kiểm soát lạm phát, củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô. Việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, xử lý các ngân hàng thương mại yếu kém gắn với xử lý nợ xấu; cơ chế cấp hạn mức tín dụng hàng năm cho các ngân hàng thương mại; việc quản lý, kiểm soát tín dụng trong lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, nhất là cho vay chứng khoán, bất động sản và phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Thực trạng và giải pháp phòng, chống tín dụng đen, tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng.
Trả lời chất vấn thuộc trách nhiệm Thống đốc Ngân hàng Việt Nam (NHNN) Nguyễn Thị Hồng. Cùng tham gia trả lời chất vấn và giải trình làm rõ các nội dung vấn đề được đại biểu Quốc hội đề cập có: Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái; Bộ trưởng các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Xây dựng, Công an; Tổng Thanh tra Chính phủ; Tổng Kiểm toán nhà nước; Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
Ngành ngân hàng đóng góp vào việc kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, NHNN với vai trò là Ngân hàng Trung ương của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thực hiện nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ, theo đó tác động nhiều đến kinh tế vĩ mô của đất nước. Đồng thời hệ thống ngân hàng là huyết mạch chu chuyển vốn và cung ứng dịch vụ cho nền kinh tế. Bởi vậy, hoạt động ngân hàng luôn gắn liền với hoạt động của doanh nghiệp và người dân.
Với vai trò quản lý nhà nước về tiền tệ và ngân hàng, NHNN cùng với nhiệm vụ về điều hành chính sách tiền tệ trong thời gian qua đã luôn nhận được sự quan tâm sâu sắc của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, sự đồng hành của Quốc hội, đặc biệt là sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, của Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ban, ngành, sự đồng hành của doanh nghiệp và người dân, sự ủng hộ của đồng bào và cử tri cả nước.
Thống đốc NHNN cho biết, ngành ngân hàng trong những năm qua đã đạt được những kết quả nhất định, đóng góp vào việc kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, đồng thời đảm bảo an toàn hoạt động của các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, hoạt động ngân hàng vẫn còn những tồn tại, hạn chế, cần tiếp tục khắc phục để thực hiện hiệu quả hơn trong thời gian tới. Tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội 15 lần này, lĩnh vực ngân hàng là một trong bốn nhóm vấn đề được Quốc hội lựa chọn, dành thời gian chất vấn.
Đây là cơ hội để Thống đốc Ngân hàng Nhà nước được lắng nghe ý kiến của các đại biểu để tiếp thu, giải trình và chỉ đạo, điều hành ,cùng Ban lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước tổ chức triển khai việc hoạch định chính sách cũng như quản lý nhà nước về hoạt động ngân hàng cho hiệu quả hơn, có nhiều đóng góp hơn vào quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
Tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ
Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Văn Thân, đoàn Thái Bình liên quan đến những vấn đề về tín dụng và lãi suất của doanh nghiệp nhỏ và vừa.Thống đốc NHNN cho biết, có thể nói rằng điều hành lãi suất và giảm lãi suất để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân là một nhiệm vụ trọng tâm và NHNN rất quan tâm đối với điều hành này. Trên thực tế trong những năm qua bằng rất nhiều các giải pháp điều tiết tiền tệ thì NHNN cũng đã chỉ đạo hệ thống và có các giải pháp để làm cho mặt bằng lãi suất giảm mạnh, bởi vì những năm trước thì lãi suất rất cao nhưng đến thời điểm năm 2020-2021 lãi suất đã được giảm. Tuy nhiên trong 5 tháng đầu năm 2022 có thể thấy được điều hành chính sách lãi suất của NHNN chịu áp lực khá lớn, từ những áp lực bên ngoài. Bên ngoài, chúng ta thấy được lạm phát thì đang xu hướng trên toàn cầu và ngân hàng trung ương các nước đều có xu hướng tăng lãi suất trên thế giới và các ngân hàng này tăng từ năm 2021 khoảng trên 100 lượt tăng lãi suất và 5 tháng đầu năm 2022 này thì các ngân hàng trung ương cũng tăng khoảng 135 lượt tăng lãi suất, để thấy rằng các nước lãi suất tăng lên rất nhiều. Còn trong nước đối với lãi suất thì phụ thuộc vào cung - cầu vốn. Có thể nói từ đầu năm đến nay, chỉ trong 5 tháng khi doanh nghiệp và người dân hoạt động sản xuất, kinh doanh quay trở lại thì đã tăng tín dụng lên đến 8%. Đây là một mức khá cao so với mục tiêu định hướng của năm 2022 là 14%, cho thấy áp lực này lớn nhưng NHNN đã điều tiết và đã cơ bản ổn định được mặt bằng lãi suất và lãi suất này chỉ tăng có 0,09% so với đầu năm ngoái.
Thống đốc cho biết, câu hỏi này cũng là câu hỏi của đại biểu Leo Thị Lịch của Bắc Giang, tức là Nghị quyết 43 có đưa ra phải giảm 0,5 đến 1% lãi suất trong 2 năm. Điều hành của NHNN gặp những khó khăn, thách thức như vậy. Trong Nghị quyết 43 thì quan điểm và mục tiêu của Nghị quyết 43 là thực hiện các chương trình phục hồi kinh tế nhưng vẫn phải kiên định đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô theo Nghị quyết của Đại hội Đảng lần thứ XIII và các Nghị quyết của Quốc hội về phát triển kinh tế - xã hội 5 năm cũng như là hằng năm. Cho nên trong điều hành lãi suất này thì NHNN cũng cần điều hành trên cơ sở tổng thể với tất cả các công cụ, giải pháp điều hành khác để làm sao vẫn phải kiên định được mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô. Còn đối với điều kiện điều hành lãi suất, nếu như có điều kiện thì Ngân hàng Nhà nước luôn luôn chỉ đạo các tổ chức tín dụng phải tiết kiệm các chi phí trong hoạt động để cố gắng giảm lãi suất và hỗ trợ các doanh nghiệp để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân.
Về lãi suất đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa,Thống đốc cho biết, thực sự các doanh nghiệp nhỏ và vừa là khối doanh nghiệp chiếm đến 97% tổng số các doanh nghiệp trong nền kinh tế. Đây là khối doanh nghiệp có nhiều điều kiện bị hạn chế hơn so với những loại hình doanh nghiệp khác. Ví dụ như tình hình tài chính bị hạn chế, khả năng quản trị hay thương hiệu của các hàng hóa do các doanh nghiệp nhỏ và vừa sản xuất trên thị trường chưa được nhiều. Cho nên, độ xếp hạng tín nhiệm của các doanh nghiệp nhỏ và vừa này nhiều doanh nghiệp có thể khi vay vốn thường các tổ chức tín dụng sẽ phải đánh giá trên cơ sở tín nhiệm của doanh nghiệp để đưa ra những mức lãi suất cao hơn so với những doanh nghiệp có độ tín nhiệm cao hơn. Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, nhất là thời gian dịch bệnh 2 năm 2020 và 2021, NHNN cũng chỉ đạo các tổ chức tín dụng thực hiện giảm lãi suất cho doanh nghiệp, người dân. Trong 2 năm tổng lượng lãi suất giảm khoảng 47-48.000 tỷ đồng, đây cũng là những cố gắng chia sẻ của hệ thống ngân hàng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Về tiếp cận tín dụng, Thống đốc cho rằng, doanh nghiệp vừa và nhỏ có những điểm hạn chế như vậy, cho nên có nhiều doanh nghiệp không đủ điều kiện để vay vốn các ngân hàng, các tổ chức tín dụng. Bởi vì, các tổ chức tín dụng phải thực hiện theo nguyên tắc là khi cho vay khách hàng phải đảm bảo có khả năng trả nợ thì mới cho vay, vì tiền cho vay là tiền huy động của người dân nên phải đảm bảo khả năng thu hồi nợ. Trong thời gian vừa qua có những giải pháp chính sách từ phía Nhà nước, chúng ta có một luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, Chính phủ cũng có một số nghị định để tháo gỡ khó khăn và có giải pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đối với lĩnh vực tín dụng cũng có một quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ vay của hệ thống các tổ chức tín dụng. Ở các địa phương đến nay có khoảng 29 quỹ bảo lãnh tín dụng. Trong thời gian tới chúng ta thực hiện đánh giá, tổng kết hoạt động của quỹ bảo lãnh này thì sẽ có nhiều cơ hội cho doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiếp cận được vay vốn của hệ thống các tổ chức tín dụng. Về phía ngành Ngân hàng chúng tôi sẽ phối hợp với các bộ, ban ngành để có những chính sách, giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết 42 của Quốc hội
Đối với câu hỏi liên quan đến Nghị quyết 42 của đại biểu Thanh Mai, đoàn Hà Nội. Thống đốc cho biết, Nghị quyết 42 trên thực tế đánh giá tổng kết thì có một số những khó khăn, vướng mắc, nhưng một điều quan trọng trong Nghị quyết 42 là cho phép người cho vay thu giữ tài sản đảm bảo cũng như được bán những khoản nợ xấu và tài sản đảm bảo có thể cao hơn hoặc thấp hơn giá trị tài sản đảm bảo. Đây là 1 điểm vô cùng quan trọng, khi tổng kết số liệu triển khai Nghị quyết 42 trong số 541.000 tỷ đồng trước khi Nghị quyết 42 có hiệu lực thì có tới 380.000 tỷ đồng xử lý được, trong đó thì khoảng 40% là các khoản mà khách hàng tự trả nợ. Đây là một điểm rất quan trọng, mặc dù còn những khó khăn, vướng mắc nhưng sự kéo dài của Nghị quyết 42 cũng sẽ tạo điều kiện để tiếp tục xử lý nợ xấu.
Trên thực tế đây chỉ là những khoản nợ theo phạm vi Nghị quyết 42, là những khoản vay trước ngày 15/8, sau đó cũng vẫn có những khoản vay sau cũng có thể phát sinh nợ xấu. Đặc biệt là khi mà nền kinh tế chịu tác động của đại dịch COVID-19 trong năm 2020-2021 thì nhiều khoản vay đã được các tổ chức tín dụng hỗ trợ khách hàng được cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ, điều này có thể dẫn đến nợ xấu gia tăng nếu như việc phục hồi sản xuất kinh doanh không giúp được nhiều cho doanh nghiệp trả nợ. NHNN trong thời gian tới cũng sẽ tích cực phối hợp với các bộ, ngành để cố gắng khắc phục những hạn chế, vướng mắc trong Nghị quyết 42.
Thống đốc NHNN cho biết, trong điều kiện nền kinh tế chịu tác động bởi đại dịch COVID-19 trong 2 năm vừa qua và những diễn biến phức tạp của tình hình kinh tế thế giới cũng tác động đến nền kinh tế, theo đó là tác động đến hoạt động của tổ chức tín dụng, cho nên đề án tái cơ cấu sẽ càng khó hơn. Tuy nhiên, với sự chỉ đạo rất quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự phối hợp của các bộ, ban, ngành trong thời gian vừa qua NHNN đã chủ trì và đã có báo cáo trình các cấp có thẩm quyền về chủ trương tái cơ cấu các ngân hàng yếu kém. Trong thời gian tới NHNN sẽ tích cực phối hợp triển khai với mục tiêu đảm bảo an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng là trên hết và theo đó tạo yên tâm cho người gửi tiền.
Sẽ có hành lang pháp lý kiểm soát cho vay qua app
Hiện nay người dân dễ dàng tiếp cận hình thức vay qua app hoặc qua website, Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Hà Nội) đề nghị Thống đốc cho biết hành lang pháp lý của việc cho vay này.
Trả lời, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, với phát triển của công nghệ cao cũng xuất hiện rất nhiều hoạt động và hoạt động P2P lending này đã xuất hiện ở Mỹ và ở Anh cách đây một chục năm, những năm gần đây lan sang các nước châu Á và có Việt Nam. Ở một số nước châu Á, đặc biệt như Trung Quốc có đỉnh điểm là người ta thành lập hàng mấy nghìn trang này để thực hiện cho vay. Họ xây dựng một nền tảng công nghệ để kết nối giữa người cho vay và người đi vay.
Tuy nhiên, trong thực tiễn triển khai ở các nước châu Á cũng xảy ra hiện tượng không tách bạch giữa tiền của người cho vay và người đi vay. Có thể người lập ra sàn công nghệ đấy để kết nối thì họ lại là người đi vay hoặc họ là người cho vay nên gây mất an toàn, trật tự của xã hội, trong thời gian vừa qua, ví dụ như Trung Quốc có những biện pháp siết những hoạt động này.
Đối với Việt Nam, Chính phủ đã chỉ đạo rất quyết liệt và giao cho NHNN chủ trì cùng với các bộ, ban ngành để nghiên cứu. Chúng tôi cùng với các bộ, ngành có một cuộc khảo sát đánh giá ở Việt Nam và thấy có những tổ chức xuất hiện tình trạng P2P lending và hiện nay NHNN cũng đang dự thảo nghị định về hoạt động này để có hành lang pháp lý cho hoạt động này, đảm bảo được hoạt động này phải lành mạnh, an toàn và hiệu quả. Trên cơ sở kinh nghiệm của các nước sẽ rút kinh nghiệm để hạn chế những rủi ro có thể phát sinh.
NHNN tích cực triển khai Nghị quyết 43 của Quốc hội
Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Văn Thân liên quan đến triển khai Nghị quyết 43 của Quốc hội về gói hỗ trợ 2%. Theo Thống đốc NHNN, trên thực tế sau khi có Nghị quyết 43 của Quốc hội, sau đó Chính phủ đã có Nghị quyết 11 ngay. Trong phần này NHNN có 3 nhóm nội dung thực hiện triển khai.
Thứ nhất, đó là nhóm nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ cùng với chính sách tài khóa để ổn định kinh tế vĩ mô. Xin phép các nội dung này đã báo cáo trong buổi chất vấn của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
Nội dung thứ hai, đó là NHNN phải ban hành 2 Nghị định. Một Nghị định về tín dụng ưu đãi đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, NHNN đã hoàn thành, đã ban hành và bây giờ đang chờ các Thông tư hướng dẫn về cho vay đối với đối tượng của vùng dược liệu cũng như đối tượng của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Còn Ngân hàng Chính sách xã hội đã sẵn sàng quy trình, thủ tục cho vay khi có thông tư của các bộ, ngành liên quan.
Đối với NHNN thì Nghị định 31 để hỗ trợ lãi suất 2%, NHNN đã chủ trì, phối hợp với các bộ, các ngành để trình Chính phủ ban hành vào ngày 30/5. Song song với đó, NHNN đã dự thảo Thông tư và ngay trong ngày ban hành Nghị định thì NHNN cũng đã ban hành ngay Thông tư số 03. NHNN đã tổ chức triển khai Hội nghị trực tuyến đối với toàn hệ thống trên toàn quốc và các ngân hàng thương mại để chỉ đạo các ngân hàng phải tích cực tham gia với tinh thần trách nhiệm. Sau đó, NHNN đã có văn bản hướng dẫn hạch toán đối với những khoản hỗ trợ này để đảm bảo được rõ ràng, minh bạch, công khai đối với những khoản tiền hỗ trợ từ ngân sách. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai.
Báo cáo thêm với Quốc hội, Thống đốc NHNN cho biết, trong Nghị định đó quy định rất rõ đối với những khoản đã ký thỏa thuận vay với khách hàng và giải ngân từ ngày 1/1/2022, nếu thuộc các đối tượng của Nghị định 31 thì vẫn được hỗ trợ lãi suất và lãi suất đó sẽ đến hạn trong thời gian hiệu lực của Nghị định 31 cho đến ngày 31/12/2023. Tuy rằng tháng 5 mới ban hành Nghị định nhưng việc cho các doanh nghiệp vay để phục hồi kinh tế thì đã được thực hiện từ ngày 1/1/2022.
Mở rộng tín dụng phải đi đôi với an toàn, hiệu quả
Trả lời câu hỏi của Đại biểu Huỳnh Thị Phúc - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Thống đốc NHNN cho rằng, áp lực lạm phát hiện rất cao trên thế giới và ở trong nước. Đối với diễn biến của 5 tháng mặc dù lạm phát của chúng ta tăng 2,25% nhưng qua đánh giá ở đây chủ yếu do tác động của yếu tố giá là nhiều, chưa tính đến những tác động của các gói hỗ trợ phục hồi kinh tế, tín dụng đến nay đã tăng khá cao. Như vậy, trong thời gian tới NHNN sẽ phải phối kết hợp các công cụ của chính sách tiền tệ một cách linh hoạt, hiệu quả và theo dõi sát những diễn biến kinh tế vĩ mô cũng như những diễn biến của các gói hỗ trợ để đưa ra những giải pháp điều hành phù hợp và kết hợp với chính sách tài khóa. Đặc biệt, như vừa rồi tôi đã báo cáo là cần phải thực hiện phối hợp giữa các chính sách vĩ mô, nhưng chính sách kiểm soát các giá mặt hàng do Nhà nước quản lý đều rất quan trọng, đó là giá xăng dầu, giá dịch vụ y tế, giá dịch vụ giáo dục, đây là những mặt hàng và dịch vụ có tỷ trọng tương đối lớn trong rổ hàng hóa tính CPI.
Về giải pháp về nâng cao hiệu quả tín dụng cũng như xử lý nợ xấu. Thực sự là trong chỉ đạo điều hành NHNN luôn chỉ đạo các tổ chức tín dụng là phải thực hiện rất nghiêm các quy định về cho vay, để đảm bảo được cho vay phải đảm bảo đủ các điều kiện và có những phần trích lập dự phòng rủi ro để chủ động trong trường hợp nợ xấu phát sinh. Trong thời gian vừa qua, khi doanh nghiệp bị khó khăn thì hệ thống ngân hàng cũng đã thực hiện tái cơ cấu các khoản nợ và cho phép giữ nguyên nhóm nợ cho các doanh nghiệp, tạo điều kiện để các doanh nghiệp tiếp tục được vay, nhưng NHNN trong Thông tư đã yêu cầu các tổ chức tín dụng phải chủ động trích lập dự phòng trong 3 năm để khi xảy ra thì cũng sẽ có giải pháp để xử lý nợ xấu.
Trả lời câu hỏi của đại biểu Trần Thị Diệu Thúy, Thành phố Hồ Chí Minh, đề cập về tài chính vi mô, Thống đốc NHNN cho biết, hiện nay có 4 quỹ tài chính vi mô, có phòng giao dịch ở trên 24 tỉnh, thành phố. Tuy nhiên các quỹ tài chính vi mô hiện khó khăn, khó huy động được nguồn lực để cho vay. Do đó, NHNN đã tổng hợp để đánh giá, rà soát để trong quá trình tái cơ cấu hệ thống các tổ chức tín dụng nói chung xây dựng các văn bản sửa đổi.
Trả lời câu hỏi của Đại biểu Phạm Văn Thịnh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang liên quan đến quản lý tài khoản ngân hàng trước thực trạng lừa đảo đối những người có tiền trong tài khoản thời gian qua, Thống đốc NHNN cho biết, hoạt động tiền gửi là một trong những hoạt động chính của hệ thống ngân hàng, theo đó thì khuôn khổ pháp lý về mở tài khoản thì NHNN đã ban hành rất đầy đủ, rất chi tiết. Đặc biệt là với sự phát triển của công nghệ cao thì Ngân hàng Nhà nước cũng đã tạo tiền đề để chuyển sang hoạt động ngân hàng số trong tương lai. NHNN đã có một văn bản ban hành cho phép mở tài khoản qua phương tiện điện tử và xác thực qua điện tử. Trên thực tế, đối với các cá nhân khi mở tài khoản thì đều phải xác thực định danh của mình. Điện tử thì cũng phải là các chứng minh nhân dân và căn cước. Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua cũng có những hiện tượng lừa đảo, có thể người ta sẽ lừa đảo ở trên mạng để lấy những thông tin của chủ tài khoản và trên cơ sở đó thì người ta sẽ vào những hoạt động của Internet Banking để lấy cắp thông tin và lấy trộm tiền của tài khoản. Hoặc như đại biểu nêu có thể cũng có những hiện tượng là người ta sẽ chèn sóng, ví dụ như là một ngân hàng có một tin nhắn đối với một khách hàng, nhưng người ta đã chèn sóng vào đó và tiếp ngay sau tin nhắn của ngân hàng đó thì khách hàng không thể phân biệt được đấy là tin nhắn của ngân hàng hay là tin nhắn giả mạo. Trên thực tế việc này thì NHNN cũng cần phải phối hợp với các bộ, cơ quan chức năng để xác minh, để có những thông tin và đặc biệt là chúng tôi có những giải pháp để cảnh báo đối với người dân về những hiện tượng này để tất cả những người có tiền trong tài khoản lưu ý để khi mình nhận được những tin nhắn thì mình phải rất cảnh giác.
Liên quan đến việc đòi nợ của các công ty tài chính, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng nêu rõ, trên cơ sở phản ánh của dư luận, NHNN đã rà soát và thấy được cần phải sửa đổi các văn bản quy định pháp luật, trong đó có Thông tư của NHNN về cho vay của các công ty tài chính.
Tín dụng bất động sản phải bảo đảm an toàn, hiệu quả
Trả lời câu hỏi của đại biểu Lê Thanh Vân, Đoàn Cà Mau về tín dụng bất động sản, Thống đốc NHNN cho rằng thị trường bất động sản bao gồm rất nhiều chủ thể và cũng thu hút được rất nhiều nguồn đầu tư khác và tín dụng là một kênh tham gia đầu tư về thị trường bất động sản. Trong rất nhiều năm trở lại đây thì Ngân hàng Nhà nước đều có một chủ trương là đối với vốn tín dụng thì mở rộng tín dụng phải đi đôi với an toàn, hiệu quả và tập trung vốn vào lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và kiểm soát vốn vào những lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro. Đối với lĩnh vực bất động sản rủi ro, đấy là sự quan tâm nhất của hoạt động ngân hàng. Rủi ro mất vốn, rủi ro của tín dụng, đấy là các tổ chức tín dụng phải thực hiện cho vay khi khách hàng đủ điều kiện và phải đảm bảo khả năng trả nợ. Nhưng một rủi ro vô cùng quan trọng đó là rủi ro về thanh khoản, bởi vì bản chất của tín dụng bất động sản thường giá trị lớn và kỳ hạn dài, trong khi đó tiền gửi của hệ thống ngân hàng lại là tiền gửi ngắn hạn. Nếu các tổ chức tín dụng cho vay không kiểm soát được, có thể có những thời điểm khách hàng đến rút tiền thì lại chưa đòi được những khoản nợ dài hạn. Chính vì như vậy mà xuyên suốt trong những năm qua Ngân hàng Nhà nước có những quy định pháp luật để kiểm soát rủi ro như vậy. Còn việc thực hiện cho vay đối với lĩnh vực đầu tư kinh doanh bất động sản thì do tổ chức tín dụng tự thỏa thuận với khách hàng và quyết định nhưng trên cơ sở phải đảm bảo được an toàn hoạt động của chính tổ chức tín dụng của mình và theo đó là của cả hệ thống.
Về câu hỏi của đại biểu Việt Hà, Đoàn Bắc Giang nêu một phần liên quan đến tài sản. Thị trường bất động sản thì có những tài sản tăng giá, thổi giá, như vậy sẽ liên quan đến các khoản vay mà có tài sản đảm bảo. Trên thực tế, các tổ chức tín dụng khi cho vay thì có thể có tài sản đảm bảo bằng bất động sản. Ngân hàng Nhà nước đã có những quy định và chỉ đạo các tổ chức tín dụng là khi đã cho vay, các khoản vay có tài sản đảm bảo thì phải thường xuyên đánh giá lại những tài sản đảm bảo để nhận diện những rủi ro của khoản vay đó và đặc biệt đối với các tổ chức tín dụng cho vay có tài sản đảm bảo mà tài sản đảm bảo đó ở những địa bàn giá bất động sản bong bóng và rất cao thì các tổ chức tín dụng cũng phải rất là cẩn trọng trong vấn đề kiểm soát rủi ro khi cho vay đối với lĩnh vực này.
Đối với nhu cầu mua nhà để ở hoặc để sửa chữa. Trên thực tế, trong số liệu của hệ thống ngân hàng là có 2,2 triệu tỷ đồng dư nợ bất động sản vào cuối năm 2020, có tới 65% là cho các nhu cầu mua nhà để ở và mua nhà để sửa chữa nhà và phục vụ cho mục đích tiêu dùng.
Đối với những nhu cầu mua nhà ở cho người có thu nhập thấp. Hiện nay, chúng ta đang có những chính sách, ví dụ Nghị định 100 hiện nay đã thực hiện cho vay qua Ngân hàng Chính sách xã hội đã triển khai. Trong gói 2% hỗ trợ lãi suất thì cũng có một nhu cầu vay vốn là để cho vay nhà ở xã hội, cho vay công nhân và cải tạo chung cư cũ, việc này sẽ theo sự rà soát của các địa phương và Bộ Xây dựng sẽ tổng hợp. Theo đó những nhu cầu này sẽ được triển khai trong chương trình này.
Ngoài ra, Ngân hàng Chính sách xã hội cũng có một số chương trình cho vay, hỗ trợ nhà ở, hỗ trợ đất ở đối với đối tượng người nghèo, đối tượng chính sách cũng như đối với bà con dân tộc đồng bào thiểu số và miền núi.
Công tác truyền thông hỗ trợ tích cực tiếp cận tín dụng chính thức, hạn chế tín dụng đen
Trả lời chất vấn của đại biểu Trần Thị Thanh Hương, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Giang về tốc độ triển khai luật hóa sau khi Nghị quyết 42 được kéo dài, Thống đốc NHNN cho biết, ngay từ khi tổng kết, đánh giá Nghị quyết 42 thì Ngân hàng Nhà nước cũng đã tham khảo kinh nghiệm các nước và cũng tiến hành đánh giá những quy định của pháp luật về tiền tệ, ngân hàng. Trong thời gian tới, chúng tôi cũng sẽ phối hợp với các bộ, ngành để đánh giá những quy định của pháp luật có liên quan để xử lý nợ xấu và cũng sẽ tham mưu, đề xuất xem cách thức luật hóa như thế nào, ban hành thành luật riêng hay là quy định tại các luật, hay là quy định tại Luật Tổ chức tín dụng, chúng tôi cũng sẽ có tham mưu.
Về giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho nông dân tiếp cận được với tín dụng: Trên thực tế Ngân hàng Nhà nước đã luôn chỉ đạo các tổ chức tín dụng phải thực hiện rà soát và đơn giản hóa các thủ tục hành chính để đẩy nhanh tiến độ, thời gian cấp tín dụng và cũng tổ chức nhiều hội nghị kết nối giữa ngân hàng, doanh nghiệp và người dân ở các địa phương, các tỉnh, thành phố, qua đó cũng nắm bắt những thông tin thực tiễn và có sự tham gia của các ngân hàng trên địa bàn để xử lý những khó khăn, vướng mắc cho người dân.
Đối với câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thanh Cầm, Đoàn Tiền Giang nêu các hình thức về tín dụng đen và các giải pháp. Trên thực tế tín dụng đen là một vấn đề được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã có Chỉ thị số 12 giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành thực hiện các giải pháp hạn chế tín dụng đen. Với góc độ của NHNN thì được giao nhiệm vụ làm thế nào để tăng cường các kênh tiếp cận tín dụng chính thức. Trong thời gian vừa qua về hành lang pháp lý chúng tôi đã ban hành Thông tư cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng, trong đó có một phần quy định về cho vay phục vụ nhu cầu của đời sống. Hiện nay Ngân hàng Nhà nước đang rà soát, sửa đổi để có thể cho áp dụng những công nghệ vào hoạt động cho vay trong việc cấp cũng như là lưu giữ các hồ sơ để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp vay và cũng ban hành một thông tư riêng về tín dụng của công ty tài chính, trong đó quy định rất rõ các vấn đề đòi nợ hay vấn đề về lãi suất. Ngoài ra, trong chỉ đạo điều hành thì NHNN cũng luôn luôn chỉ đạo các tổ chức tín dụng phải đa dạng hóa sản phẩm, cũng triển khai các chính sách cho vay trong hoạt động chính sách ở vùng sâu, vùng xa. Vừa rồi Chủ tịch Quốc hội có nêu là NHNN đã chủ trì xây dựng chiến lược về tài chính toàn diện quốc gia và theo đó thì tất cả những đối tượng ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc cũng như là những người yếu thế cũng sẽ được quan tâm để triển khai và đặc biệt chúng tôi cũng phối hợp rất tích cực và Bộ Công an cũng rất tích cực phối hợp với NHNN tổ chức các Hội nghị về phòng, chống tín dụng đen ở rất nhiều khu vực trên các tỉnh, thành trong thời gian vừa qua.
Một điểm quan trọng, đó là NHNN rất chú trọng đối với công tác truyền thông để làm sao bà con ở vùng sâu, vùng xa, ở vùng nông thôn hiểu được các chính sách về tín dụng của Nhà nước, tín dụng cho hộ nghèo, đối tượng chính sách,... Chúng tôi đã triển khai một số những chương trình trên truyền hình như là chương trình tiền khéo, tiền khôn, chương trình tay hòm chìa khóa… trên VTV1 và VTV3, qua đó cũng có rất nhiều những hướng dẫn để bà con có thể biết được những sản phẩm, dịch vụ ngân hàng và tiếp cận.
Kiểm soát, kiềm chế nợ xấu gia tăng sau dịch Covid-19
Trả lời câu hỏi của đại biểu Lưu Văn Đức (đại biểu Đắk Lắk) về nợ xấu có xu hướng gia tăng trong bối cảnh dịch Covid-19, Thống đốc NHNN cho biết, theo tinh thần của Nghị quyết 42, với sự quan tâm của Quốc hội thì nợ xấu lẽ ra được đưa về dưới mức 3% vào năm 2020 nhưng 2020, 2021 nền kinh tế chịu tác động của đại dịch COVID-19 cho nên nợ xấu của hệ thống ngân hàng gia tăng. Trước khó khăn của doanh nghiệp và người dân, nếu để nợ xấu gia tăng thì bản thân doanh nghiệp và người dân sẽ khó có thể tiếp cận được các khoản vay mới. Chính vì vậy ngay trong tháng 3/2020 NHNN đã có Thông tư cho phép các doanh nghiệp và người dân thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ. Ngay từ khi ban hành Thông tư thì NHNN đã có một sự chủ động trong quy định ở Thông tư, đó là yêu cầu các tổ chức tín dụng đưa một lộ trình để trích lập dự phòng rủi ro đối với những khoản nợ được cơ cấu giữ nguyên nhóm nợ, để khi nợ xấu phát sinh thì cũng có nguồn lực tài chính để xử lý. Trong chỉ đạo điều hành hiện nay thì NHNN cũng thường xuyên chỉ đạo các tổ chức tín dụng trong điều kiện như vậy nhưng cho vay phải đảm bảo chặt chẽ và không hạ chuẩn. Bởi vì, trên thực tế chúng ta đã chứng kiến những cuộc khủng hoảng do cho vay hạ chuẩn. Việc khi cho vay phải kiểm soát chặt chẽ thì có tác động để hạn chế nợ xấu mới phát sinh.
Vấn đề điều hành tăng trưởng tín dụng
Trả lời câu hỏi của đại biểu Trịnh Xuân An, Đồng Nai nêu về cách thức điều hành tín dụng theo biện pháp là có room tín dụng, chỉ tiêu tín dụng, Theo Thống đốc NHNN tín dụng cũng là một nội dung rất trọng tâm mà Ngân hàng Nhà nước quan tâm trong điều hành. Trên thực tế NHNN thấy rằng với đặc thù của nền kinh tế Việt Nam là vốn đầu tư dựa rất lớn vào nguồn vốn tín dụng của hệ thống ngân hàng. Hiện nay dư nợ tín dụng trên GDP của Việt Nam đang ở mức là 124% và theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới Việt Nam là nước có tỷ lệ cao nhất, gần như trong số cao nhất các nước ở trên thế giới. Khi nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào tín dụng hệ thống ngân hàng thì mỗi khi có các cú sốc như COVID, như là biến động của tình hình kinh tế thế giới mà doanh nghiệp và người dân khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh là lập tức sẽ ảnh hưởng luôn đến hệ thống ngân hàng, hệ thống ngân hàng mà mất khả năng chi trả, v.v. thì sẽ hệ lụy đến cả nền kinh tế. Chính vì vậy, đặt ra kiểm soát tăng trưởng tín dụng là một vấn đề và trên thực tế NHNN áp dụng biện pháp này từ những năm 2011 và thấy đây là một biện pháp rất hiệu quả trong tổ chức điều hành, chính vì vậy mới đưa thị trường tiền tệ tín dụng ổn định trở lại. Bởi vì, trước đây trong thời gian không có kiểm soát về chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng này thì các ngân hàng, các tổ chức tín dụng tăng trưởng tín dụng rất cao, có nhiều năm tăng trưởng tín dụng là trên 30%/1 năm, cá biệt có những năm tăng trưởng tín dụng của toàn hệ thống lên đến 53,8%, như vậy sẽ tạo ra cuộc đua lãi suất để huy động được nguồn tiền để cho vay, v.v.. Chúng tôi cũng thấy được đây là một giải pháp khá hiệu quả trong thời gian vừa qua và hiện nay đang áp dụng, bởi vì hiện nay hệ thống ngân hàng vẫn đang trong quá trình tái cơ cấu và dần tiến tới chuẩn mực quốc tế.
Trong điều kiện thị trường vốn của chúng ta hiện nay đang trong quá trình phát triển non trẻ và vừa qua Thủ tướng Chính phủ cũng đã chủ trì một hội nghị về thị trường vốn, qua đó cũng đã chỉ đạo các bộ, các ngành nghiên cứu để phát triển thị trường vốn. Khi phát triển thị trường vốn này thì đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp có thể tiếp cận vốn vay trung, dài hạn từ những phân khúc thị trường này và chỉ vay vốn ngắn hạn phục vụ cho vốn lưu động trong hoạt động sản xuất, kinh doanh từ hệ thống ngân hàng, khi đó rõ ràng áp lực đối với việc kiểm soát tăng trưởng tín dụng của NHNN sẽ bớt đi.
Về cách thức, thường là đầu năm trên cơ sở chỉ tiêu lạm phát cũng như GDP của Quốc hội đề ra, chúng tôi sẽ đưa ra một chỉ tiêu định hướng cho cả năm và chỉ tiêu này có thể sẽ được điều hành phù hợp với tình hình thực tiễn, bởi vì chính sách tiền tệ cũng là ngắn hạn và nền kinh tế cũng sẽ chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố trong và ngoài nước và khách quan.
Về phân bổ cho các tổ chức tín dụng, ngành Ngân hàng có những nguyên tắc chung, trên nền tảng phân loại các tổ chức tín dụng. Tổ chức tín dụng nào có tình hình lành mạnh, quản trị tốt hơn thì được tăng trưởng tín dụng cao hơn.
Về tình trạng sở hữu chéo. Trên thực tế cũng như đại biểu có nêu, thực tế thì các cặp có sở hữu chéo giữa các tổ chức tín dụng với nhau và giữa tổ chức tín dụng với doanh nghiệp thì về cơ bản được xử lý, nhưng trên thực tế đại biểu nêu là có thể có những lòng vòng hoặc có thể có những cổ đông cố tình giấu tên hoặc là nhờ người khác đứng tên v.v. điều đó cũng đòi hỏi phải qua các cơ quan xác minh thì mới biết được. Hiện nay Thủ tướng Chính phủ cũng đang chỉ đạo Bộ Công an có một kết nối hệ thống dữ liệu công dân và đặc biệt là hệ thống này là hệ thống căn cước công dân có gắn chip. Như vậy, tất cả các giao dịch của một cá nhân có căn cước công dân gắn chip đều được lưu giữ lại, sau này các giao dịch trong nền kinh tế ngày càng minh bạch hơn thì việc phát hiện ra những vấn đề không trung thực hoặc nhờ người đứng tên hoặc cố tình che giấu thì cũng sẽ dễ dàng được phát hiện hơn.
Cũng tại buổi trả lời chất vấn này, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng đã trả lời câu hỏi của các Đại biểu Quốc hội về các vấn đề về tiền ảo, tiền điện tử, tiền kỹ thuật số; bảo mật thông tin cá nhân, tài khoản; tăng cường năng lực tài chính cho các Ngân hàng Thương mại Nhà nước; vấn đề cho vay của các tổ chức tín dụng trong lĩnh vực chứng khoán, bất động sản; vấn đề thanh toán bằng tiền mặt…
Theo SBV
