Báo cáo cập nhật Triển vọng kinh tế toàn cầu (WEO) tháng 7/2021 của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo kinh tế thế giới sẽ tăng trưởng 6,0% vào năm 2021 và 4,9% vào năm 2022. Dự báo này không thay đổi so với WEO công bố tháng 4/2021, nhưng có những thay đổi trong dự báo giữa các nền kinh tế.
Theo IMF, triển vọng kinh tế đã có sự khác biệt lớn hơn giữa các quốc gia so với dự báo tháng 4/2021. Số liệu cho thấy, gần 40% dân số tại các nền kinh tế phát triển đã được tiêm vắc xin đầy đủ, thì tại các nền kinh tế thị trường mới nổi con số này chưa bằng ½ so với các nền kinh tế phát triển. Đối với các quốc gia thu nhập thấp, thậm chí chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ dân số được tiêm chủng. Tiếp cận vắc xin do đó đã nổi lên như một đường ranh giới chia tách sự phục hồi toàn cầu thành hai nhóm: nhóm những nền kinh tế có thể kỳ vọng đạt được việc bình thường hóa hoạt động hơn nữa vào cuối năm nay (bao gồm hầu hết các nền kinh tế phát triển); trong khi nhóm còn lại vẫn sẽ phải đối mặt với làn sóng tái bùng phát của dịch bệnh và tăng số ca tử vong do COVID-19. Tuy nhiên, sự phục hồi vẫn chưa được đảm bảo ngay cả ở những quốc gia có tỷ lệ lây nhiễm rất thấp nếu vi rút vẫn còn ở những nơi khác.
Triển vọng cho các nền kinh tế thị trường mới nổi và đang phát triển năm 2021 đã giảm xuống 0,4 điểm % so với WEO tháng 4/2021, chủ yếu do các nền kinh tế châu Á mới nổi tăng trưởng chậm hơn. Tăng trưởng của Ấn Độ đã giảm sau làn sóng dịch COVID nghiêm trọng thứ hai từ tháng 3 đến tháng 5. Tương tự, nhóm ASEAN-5 (Indonesia, Malaysia, Philipines, Thái Lan, Việt Nam) cũng chịu nhiều thiệt hại do các làn sóng lây nhiễm gần đây. Cùng lúc, dự báo cho Trung Quốc giảm 0,3 điểm % dựa trên việc thu hẹp đầu tư công và các hỗ trợ tài khóa.
Ngược lại, dự báo cho các nền kinh tế phát triển được nâng lên cho năm 2021 và 2022 với kỳ vọng các hoạt động được bình thường hóa hơn trong nửa cuối năm 2021 cùng tiến trình tiêm chủng và các hỗ trợ tài khóa tiếp tục được bổ sung. Việc tăng dự báo cho các nền kinh tế phát triển, đặc biệt là Hoa Kỳ đã giúp triển vọng toàn cầu 2022 tăng lên 0,5 điểm % so với ước tính trong WEO tháng 4/2021. Triển vọng kinh tế Hoa Kỳ đã cải thiện đáng kể với các dự kiến đẩy mạnh đầu tư cơ sở hạ tầng và tăng cường mạng lưới an sinh xã hội trong năm 2021. Các gói hỗ trợ bổ sung cũng sẽ giúp nâng tăng trưởng GDP của Mỹ thêm 0,3 điểm % vào năm 2021 và 1,1 điểm % vào năm 2022. Trong khi đó, dự báo cho Nhật Bản bị giảm do các biện pháp hạn chế lây lan dịch bệnh trong nửa đầu năm 2021.
Trong khi đó, báo cáo cập nhật của IMF đã giảm dự báo tăng trưởng của nhóm các quốc gia đang phát triển thu nhập thấp trong năm 2021 xuống 0,4 điểm % so với ước tính trước đó với việc chậm triển khai tiêm vắc xin là nguyên nhân chính cản trở quá trình phục hồi.
Báo cáo WEO tháng 7/2021 của IMF cũng nhận định, những áp lực về giá cả gần đây phần lớn phản ánh những diễn biến bất thường liên quan đến đại dịch và tình trạng bất cân đối tạm thời giữa cung và cầu. Lạm phát được cho là sẽ quay trở lại mức trước đại dịch ở hầu hết các quốc gia vào năm 2022 một khi những bất ổn này tác động thông qua giá cả, mặc dù mức độ không chắc chắn vẫn cao. Tại một số nền kinh tế thị trường mới nổi và đang phát triển tại hạ Sahara châu Phi, Trung Đông và Trung Á, lạm phát cũng được dự báo sẽ tăng cao, mà một phần nguyên nhân liên quan đến tăng giá lương thực. Mất giá tiền tệ cũng làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu và góp phần đẩy lạm phát lên cao.
Theo IMF, các ngân hàng trung ương nhìn chung nên có đánh giá nhanh về áp lực lạm phát nhất thời và tránh thắt chặt chính sách tiền tệ cho đến khi hiểu rõ hơn về các động lực cơ bản làm tăng giá. Việc truyền thông rõ ràng từ các ngân hàng trung ương về tương lai của chính sách tiền tệ sẽ là chìa khóa để định hình kỳ vọng lạm phát và đảm bảo an toàn trước việc thắt chặt các điều kiện tài chính quá sớm. Tuy nhiên, IMF cũng cảnh báo nguy cơ rủi ro từ việc áp lực lạm phát tạm thời có thể trở thành kéo dài hơn và các ngân hàng trung ương có thể sẽ cần phải có hành động trước.
Đối với các rủi ro có thể làm giảm triển vọng tăng trưởng toàn cầu, IMF đánh giá, việc triển khai tiêm chủng vắc-xin chậm hơn dự kiến sẽ tạo điều kiện cho vi rút tiếp tục biến đổi khó lường hơn. Các điều kiện tài chính có thể bị thắt chặt nhanh chóng, ví dụ như từ việc xem xét lại triển vọng chính sách tiền tệ tại các nền kinh tế phát triển nếu kỳ vọng lạm phát tăng nhanh hơn dự đoán. Những tác động tồi tệ hơn đại dịch từ đại dịch COVID-19 cùng việc thắt chặt hơn các điều kiện tài chính bên ngoài sẽ là một “cú đánh kép” vào các nền kinh tế thị trường mới nổi và đang phát triển, làm chậm quá trình phục hồi của các quốc gia này và làm giảm triển vọng tăng trưởng toàn cầu xuống dưới mức dự báo.
Để giảm bớt những sự khác biệt và củng cố triển vọng toàn cầu, các hành động đa phương hiệu quả đóng một vai trò rất quan trọng. Ưu tiên trước mắt là triển khai tiêm chủng vắc xin một cách nhanh chóng, công bằng và hiệu quả trên toàn thế giới. IMF cùng với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và Ngân hàng Thế giới (WB) đã cùng phối hợp đưa ra một đề xuất trị giá 50 tỷ USD để chấm dứt đại dịch. Mục tiêu của chương trình là đến cuối năm 2021 sẽ tiêm vắc xin cho ít nhất 40% dân số của từng quốc gia và ít nhất 60% vào giữa năm 2022; cùng với đảm bảo chẩn đoán và điều trị đầy đủ.
Bên cạnh đó, IMF cũng cho rằng, các nền kinh tế gặp trở ngại về tài chính cần được tiếp cận với nguồn thanh khoản quốc tế mà không bị cản trở. Nhiều quốc gia đã bước vào cuộc khủng hoảng với mức nợ cao cùng nguồn lực hạn chế dành cho hoạt động y tế và xã hội. Việc tiếp cận thanh khoản quốc tế rất cần thiết để giúp các nước này đương đầu với khủng hoảng. Đề xuất phân bổ quyền rút vốn đặc biệt của IMF trị giá 650 tỷ USD sẽ thúc đẩy tăng cường tài sản dự trữ của tất cả các nền kinh tế và giúp giảm bớt các hạn chế về thanh khoản.
Các quốc gia cũng cần tăng gấp đôi nỗ lực tập thể để giảm phát thải khí nhà kính để tránh các tác động xấu về sức khỏe và kinh tế. Những hành động đa phương này có thể được củng cố bằng các chính sách cấp quốc gia phù hợp với các giai đoạn của cuộc khủng hoảng, tạo điều kiện thuận lợi cho một quá trình phục hồi nhanh chóng, bền vững và toàn diện. Các chính sách trực tiếp, quyết liệt có thể tạo ra sự khác biệt giữa một tương lai phục hồi ổn định cho tất cả các nền kinh tế hoặc làm rộng thêm ranh giới khi nhiều nước vật lộn với cuộc khủng hoảng y tế trong lúc một số khác được bình thường hóa, mặc dù vẫn bị đe dọa bởi các đợt bùng phát dịch bệnh mới.
Theo SBV
