Tham gia Đoàn công tác có đại diện lãnh đạo, cán bộ của các đơn vị chuyên môn thuộc NHNN, đại diện từ Văn phòng Chính phủ và Bộ Tư pháp. Đoàn cũng có sự tham gia của lãnh đạo một số ngân hàng thương mại hàng đầu trong nước với mong muốn có góc nhìn toàn diện từ các chủ thể tham gia thị trường trong tiến trình xây dựng chính sách quản lý hoạt động ngân hàng số và Fintech.
Chuyến công tác được thực hiện trong bối cảnh Việt Nam đang tăng tốc chuyển đổi số ngành ngân hàng với hơn 87% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng và nhiều nghiệp vụ đã được số hóa hoàn toàn nhằm có thêm kinh nghiệm thực tiễn từ những trung tâm tài chính hàng đầu thế giới.
Làm việc với các cơ quan quản lý nhà nước Thụy Sĩ và Vương quốc Anh
Tại Thụy Sĩ, Đoàn đã có các buổi làm việc quan trọng với Cơ quan Giám sát Thị trường Tài chính Thụy Sĩ (FINMA), Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO) và Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ (SNB).
Trao đổi với FINMA, Phó Thống đốc đã chia sẻ về bối cảnh của Việt Nam, nhấn mạnh mục tiêu khuyến khích đổi mới có trách nhiệm gắn liền với bảo vệ người tiêu dùng và đảm bảo an toàn hệ thống. Theo chia sẻ của lãnh đạo FINMA, Thụy Sĩ đã thành công trong việc xây dựng mô hình "principle-based regulation" - không quy định chi tiết từng sản phẩm dịch vụ mà thiết lập các nguyên tắc chung, cho phép doanh nghiệp linh hoạt trong đổi mới nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ các mục tiêu quản lý. Đặc biệt, Thụy Sĩ đã ban hành quy định hướng dẫn về cấp Giấy phép Fintech (Fintech licences) và quy định về Sandbox với cơ chế miễn trừ giấy phép hoạt động (license-exemp area) đối với các công ty đổi mới sáng tạo hoạt động trong một phạm vi nhất định, các quy định này giúp giảm thiểu rào cản gia nhập thị trường nhưng vẫn kiểm soát được rủi ro.
Đối với vấn đề tài sản mã hóa và stablecoin, lãnh đạo FINMA nhấn mạnh rằng Thụy Sĩ đã trở thành quốc gia tiên phong khi ban hành Đạo luật về công nghệ sổ cái phân tán (DLT Act) năm 2020- một trong những khung pháp lý toàn diện đầu tiên trên thế giới về tài sản mã hóa đã tạo ra sự minh bạch trong quản lý và thuận lợi cho việc tuân thủ, đồng thời Quy tắc Chuyển tiền (travel rule) và các biện pháp chống rửa tiền được triển khai một cách nhất quán nhưng không cản trở sự phát triển của thị trường.
NHNN làm việc với FINMA tại Thụy Sĩ
Làm việc với SECO, Đoàn đã rà soát toàn diện tiến độ dự án "Thúc đẩy tài chính toàn diện và tài trợ khí hậu" giai đoạn 2023-2028 do SECO tài trợ ủy thác qua ADB. Các hợp phần của dự án đã đạt được những kết quả tích cực, đặc biệt trong việc hỗ trợ xây dựng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực Ngân hàng, triển khai tiêu chuẩn ISO 20022 đối với Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng Quốc gia và phát triển Chiến lược chuyển đổi số ngành ngân hàng đến 2030. Phó Thống đốc đã đề xuất xây dựng dự án hỗ trợ kỹ thuật mới cho giai đoạn 2026-2029, tập trung vào hiện đại hóa hệ thống dữ liệu và mở rộng tiếp cận tài chính. Đồng thời, NHNN cũng đề nghị tăng cường chương trình đào tạo chất lượng cao cho đội ngũ quản lý cấp vụ, nhằm nâng cao năng lực trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng.
Đoàn công tác làm việc với SECO tại Bern
Tại cuộc làm việc với SNB, Đoàn đã có cơ hội tìm hiểu sâu về kinh nghiệm phát triển hệ thống thanh toán hiện đại. Theo chia sẻ của lãnh đạo SNB, Thụy Sĩ đã phát triển hệ thống thanh toán Quốc gia SIC trong đó cho phép các khoản thanh toán tức thời (Instant Payments) 24/7 đảm bảo tính sẵn sàng cao và bảo mật tuyệt đối. Hệ thống SIC không chỉ phục vụ thanh toán trong nước mà còn xử lý các giao dịch thanh toán xuyên biên giới thông qua liên kết với các hệ thống thanh toán quốc tế, tạo nên mạng lưới thanh toán toàn cầu liền mạch. SNB cũng chia sẻ về các dự án nghiên cứu liên quan đến tiền kỹ thuật số NHTW (CBDC), bao gồm dự án Helvetia tích hợp CBDC bán buôn với hạ tầng tài chính hiện tại và dự án Agorá thanh toán xuyên biên giới.
Tại Vương quốc Anh, Đoàn đã có các buổi làm việc với Cơ quan Quản lý Tài chính Vương Quốc Anh (FCA) và Ngân hàng Trung ương Anh (BOE).
Trong buổi làm việc với FCA, Đoàn chia sẻ về Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực Ngân hàng tại Việt Nam, cho phép thử nghiệm ba giải pháp Fintech với thời gian tối đa 2 năm. FCA cho biết Anh là quốc gia tiên phong trong đổi mới sáng tạo, với thời gian thử nghiệm tối đa 6 tháng, quy trình xét duyệt nhanh và hỗ trợ doanh nghiệp thông qua cán bộ phụ trách. Sau 10 năm, FCA đã hỗ trợ gần 1.000 công ty và nhấn mạnh sự sẵn sàng của doanh nghiệp là yếu tố then chốt. Các sáng kiến như Regulatory Sandbox và AI Lab (hợp tác với Nvidia) giúp doanh nghiệp tiếp cận quy định và đánh giá rủi ro ngay từ đầu. FCA tiếp tục áp dụng các khung quản lý hiện hành thay vì ban hành quy định riêng cho AI, và nhấn mạnh các nguyên tắc quản trị như minh bạch, giải trình, giám sát và bảo vệ dữ liệu.
Đoàn NHNN và các Cơ quan làm việc với FCA tại London
Đại diện Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) đã chia sẻ với Đoàn về hệ thống thanh toán quốc gia và vai trò trung tâm của hệ thống thanh toán tổng tức thời (RTGS) trong việc kết nối với các hạ tầng tài chính toàn cầu. BOE nhấn mạnh lộ trình hiện đại hóa hệ thống thanh toán tổng tức thời RTGS, bao gồm việc áp dụng chuẩn ISO 20022 và khả năng hỗ trợ thanh toán tức thì, cơ chế tiết kiệm thanh khoản nhằm tăng tính an toàn, minh bạch, hiệu quả và khả năng tương tác.
Tại buổi làm việc với Cơ quan Quản lý An toàn (PRA) thuộc BOE, Ông Sam Wood, Phó Thống đốc BOE kiêm Tổng Giám đốc PRA, chia sẻ kinh nghiệm giám sát đổi mới trong ngân hàng. PRA ưu tiên bảo đảm an toàn hệ thống và phối hợp với FCA để thử nghiệm mô hình kinh doanh mới trong sandbox, áp dụng nguyên tắc “same risk – same regulation” yêu cầu đổi mới tài chính phải đáp ứng các tiêu chuẩn vốn, quản trị rủi ro và bảo vệ khách hàng. Về ngân hàng số, Anh không có giấy phép riêng mà vẫn cấp phép theo quy trình 3 giai đoạn do PRA thực hiện với sự đồng thuận của FCA, cho phép hoạt động thử nghiệm với giới hạn vốn và đảm bảo an toàn. BOE cho biết đây là chủ trương từ Chính phủ nhằm thúc đẩy đổi mới, sáng tạo tại các ngân hàng truyền thống. Từ 2013 đến nay, PRA đã cấp phép cho 41 công ty khởi nghiệp ngân hàng, nhưng hơn 20 công ty không còn duy trì hoạt động.
Khảo sát mô hình ngân hàng số và hệ sinh thái đổi mới
Tại Thụy Sĩ và Vương quốc Anh, Đoàn công tác đã làm việc với nhiều tổ chức tài chính, hiệp hội và doanh nghiệp công nghệ nhằm trao đổi kinh nghiệm và tìm hiểu mô hình phát triển fintech, chuyển đổi số và ngân hàng số. Ở Thụy Sĩ, ngân hàng cấp bang Zürcher Kantonalbank (ZKB) đã chia sẻ về quá trình chuyển đổi số nổi bật, tích hợp thành công Open API và blockchain vào hoạt động cốt lõi, phản ánh sự thay đổi tư duy từ xem công nghệ là thách thức sang coi đó là chiến lược phát triển. Hiệp hội Fintech Thụy Sĩ (SFTA) đóng vai trò xây dựng hệ sinh thái đổi mới bền vững thông qua kết nối nguồn vốn, thiết lập tiêu chuẩn ngành và hỗ trợ startup, đồng thời thúc đẩy mô hình hợp tác giữa ngân hàng truyền thống, fintech và tập đoàn công nghệ. Công ty Adnovum giới thiệu các giải pháp bảo mật tiên tiến trong môi trường ngân hàng mở, nhấn mạnh cân bằng giữa bảo mật và trải nghiệm người dùng là yếu tố quyết định thành công của Open Banking.
Đoàn NHNN và các cơ quan làm việc với Hiệp hội Fintech Thụy Sĩ (SFTA)
Tại Anh, Đoàn làm việc với các ngân hàng hàng đầu như Revolut và HSBC cùng các trung tâm, hiệp hội hỗ trợ đổi mới như Innovate Finance, Level39, Digital Catapult và Sở giao dịch Chứng khoán London. Revolut chia sẻ hành trình phát triển nhanh chóng từ startup fintech thành ngân hàng số đa dịch vụ với hệ sinh thái toàn diện, đặc biệt ứng dụng AI trong tư vấn tài chính và tập trung mạnh mẽ vào an ninh mạng với 1/3 nhân sự chuyên trách bảo mật. Revolut cũng đang mở rộng mạnh mẽ ra thị trường quốc tế, trong đó châu Á và ASEAN là trọng điểm chiến lược. HSBC trình bày kinh nghiệm chuyển đổi số toàn cầu, tập trung vào tài chính nhúng, ngân hàng kết nối, dữ liệu và ESG, đồng thời đầu tư sâu vào các công ty đổi mới qua quỹ HSBC Ventures. Ngân hàng cũng đối mặt thách thức cân bằng giữa phục vụ khách hàng số hóa và truyền thống, đồng thời đảm bảo an toàn và tuân thủ quy định.
Đoàn công tác làm việc với Revolut tại London
Hệ sinh thái fintech tại Anh được hỗ trợ mạnh mẽ bởi các trung tâm và hiệp hội, tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo, thử nghiệm và phát triển nhân tài, nâng cao vị thế London như trung tâm fintech toàn cầu. Sự phối hợp giữa các tổ chức này thúc đẩy việc kết nối startup với tập đoàn lớn, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng quy mô và ảnh hưởng trên toàn cầu.
Nghiên cứu hệ sinh thái Crypto Valley
Tại Thụy Sĩ, Đoàn đã có cơ hội khảo sát hệ sinh thái "Crypto Valley" - trung tâm blockchain hàng đầu thế giới. Theo chia sẻ của các đối tác tại Crypto Valley, khu vực này đã trở thành hệ sinh thái blockchain hàng đầu thế giới nhờ việc áp dụng khung pháp lý tiên tiến và chính sách thuế hấp dẫn. Thụy Sĩ là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới ban hành luật pháp toàn diện về tài sản mã hóa, tạo nên sự rõ ràng pháp lý cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này.
Các đại diện từ Crypto Valley nhấn mạnh rằng thành công của mô hình này đến từ sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, cơ quan quản lý, học viện và doanh nghiệp trong xây dựng hệ sinh thái đổi mới bền vững. Cơ chế hợp tác công-tư hiệu quả, cùng với việc đầu tư bài bản vào nghiên cứu phát triển và đào tạo nhân lực, đã tạo nên một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các công nghệ tài chính tiên tiến.
Đánh giá kết quả và ý nghĩa của chuyến khảo sát
Kết thúc các buổi làm việc, Phó Thống đốc khẳng định những thông tin và trao đổi về chính sách quản lý, giám sát trong thanh toán, ngân hàng số, Fintech tại Thụy Sĩ và Vương Quốc Anh mang lại nhiều bài học thực tiễn cho việc xây dựng thể chế tại Việt Nam. Việc tham khảo các mô hình từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp tư nhân và hệ sinh thái đổi mới giúp có góc nhìn toàn diện, lựa chọn chính sách phù hợp với mục tiêu của NHNN và bối cảnh ngành ngân hàng Việt Nam. Đặc biệt, bài học về vai trò của cơ quan quản lý như "người đồng hành" thay vì "gác cổng", xây dựng khung pháp lý rõ ràng ngay từ đầu và mô hình hợp tác công-tư hiệu quả có giá trị ứng dụng cao cho chuyển đổi số ngành ngân hàng Việt Nam.
Phó Thống đốc cùng Đoàn công tác bày tỏ cảm ơn sâu sắc tới các đối tác tại Thụy Sĩ và Anh vì sự tiếp đón nhiệt tình và chia sẻ kinh nghiệm quý báu. Phó Thống đóc bày tỏ tin tưởng rằng kinh nghiệm học được sẽ giúp Việt Nam sớm xây dựng hệ sinh thái tài chính số minh bạch, hiệu quả và hội nhập, đáp ứng chuẩn mực toàn cầu. Phó Thống đốc hy vọng chuyến thăm sẽ thúc đẩy mối quan hệ hợp tác lâu dài giữa NHNN và các đối tác, đồng thời mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành, hỗ trợ kỹ thuật từ các đối tác và khuyến khích sự tham gia tích cực của các định chế tài chính, công nghệ quốc tế trong chuyển đổi số tại Việt Nam.
