Việc triển khai thí điểm dịch vụ Mobile Money đáp ứng nhu cầu thiết thực của người dân, nhất là nhóm người dân chưa có tài khoản ngân hàng hoặc chưa được tiếp cận đầy đủ dịch vụ ngân hàng (unbanked/underbanked) đã và đang đi vào cuộc sống.
Tuy nhiên, Mobile-Money là dịch vụ mới, trong khi các hình thức thanh toán không tiền mặt khác như ví điện tử, mã QR…đã ngày càng phổ biến. Để dịch vụ Mobile Money có thể trở thành thói quen thanh toán của người dân vùng sâu vùng xa, nông thôn, miền núi…thì cần sự phối hợp của các Bộ, ngành trong việc tháo gỡ những vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai thí điểm.
Mobile Money là một trong những giải pháp quan trọng thuộc Đề án phát triển thanh toán không tiền mặt giai đoạn 2021-2025 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1813/QĐ-TTg ngày 28.10.2021.
Mobile money triển khai vào thời điểm tại Việt Nam mức độ thâm nhập thuê bao di động tại Việt Nam khá cao (theo thống kê hiện khoảng 123 triệu thuê bao/98,8 triệu dân). Khách hàng chỉ cần có thuê bao di động, không cần smartphone hay tài khoản ngân hàng là đã có thể sử dụng tài khoản Mobile Money. Đây là điểm thuận lợi cho các nhà mạng khi thực hiện tiếp thị, giới thiệu dịch vụ tới khách hàng.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) là đơn vị được giao nghiên cứu, chủ trì, phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an để xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ Quyết định 316/QĐ-TTg phê duyệt triển khai thí điểm việc dùng tài khoản viễn thông để thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ giá trị nhỏ (gọi tắt là Mobile-Money).
Tháng 11/2021, trên cơ sở đánh giá của 3 cơ quan trên về hồ sơ của 3 doanh nghiệp viễn thông đã đáp ứng quy định, NHNN đã có quyết định chấp thuận triển khai thí điểm Mobile-Money cho 3 nhà mạng là Tổng Công ty Truyền thông (VNPT-Media), Tổng Công ty Viễn thông MobiFone, Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông quân đội - Viettel.
Mobile Money đang dần đi vào cuộc sống
Theo số liệu của NHNN, đến cuối tháng 3/2022, tổng số khách hàng đăng ký và sử dụng dịch vụ Mobile-Money là hơn 1,1 triệu khách hàng, trong đó số lượng khách hàng đăng ký và sử dụng dịch vụ ở nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo là gần 660.000 khách hàng (chiếm hơn 60% tổng số khách hàng đăng ký và sử dụng dịch vụ).
Về phát triển điểm kinh doanh, đến cuối tháng 3.2022, hơn 3.000 điểm kinh doanh được thiết lập, trong đó: số lượng điểm kinh doanh thuộc vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo là khoảng gần 900 điểm, chiếm khoảng 30% tổng số điểm kinh doanh được thiết lập.
Về phát triển đơn vị chấp nhận thanh toán (ĐVCNTT), tổng số ĐVCNTT được thiết lập đến cuối tháng 3.2022 là hơn 12.800 ĐVCNTT, trong đó chủ yếu là các ĐVCNTT cung ứng dịch vụ thiết yếu như điện, nước, giáo dục…
Đến cuối tháng 3.2022, tổng số lượng giao dịch bằng dịch vụ Mobile Money đã đạt hơn 8,5 triệu giao dịch với tổng giá trị hơn 370 tỉ đồng.
Dịch vụ Mobile-Money được triển khai đã tận dụng hạ tầng, dữ liệu, mạng lưới viễn thông, giảm các chi phí xã hội để phát triển, mở rộng kênh TTKDTM trên thiết bị di động, mang lại tiện ích cho người sử dụng, đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân và xã hội.
Chất lượng dịch vụ của các doanh nghiệp thực hiện thí điểm nhìn chung được đảm bảo, chưa phát sinh rủi ro, sự cố lớn trong quá trình cung cấp dịch vụ, tạo niềm tin cho khách hàng sử dụng dịch vụ và mở rộng tiếp cận dịch vụ này tới nhóm khách hàng mới chưa có tài khoản ngân hàng, đặc biệt ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa khó tiếp cận hạ tầng thanh toán, mạng lưới ngân hàng.
Trong những tháng đầu triển khai dịch vụ Mobile-Money, tình hình dịch COVID-19 vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp, kéo dài; tại nhiều khu vực, địa phương, người dân, các tổ chức cung ứng dịch vụ vẫn phải thực hiện giãn cách xã hội. Tuy nhiên, số lượng khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ vẫn khả quan, nhất là tại các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa (đạt tỷ lệ hơn 60% khách hàng sử dụng dịch vụ tính đến ngày 31.3.2022).
Từ đó cho thấy, việc triển khai thí điểm dịch vụ Mobile-Money đã đáp ứng nhu cầu thiết thực của người dân, nhất là nhóm người dân chưa có tài khoản ngân hàng hoặc chưa được tiếp cận đầy đủ dịch vụ ngân hàng (unbanked/underbanked) đã và đang đi vào cuộc sống.
Bên cạnh những thành quả đạt được, các doanh nghiệp viễn thông triển khai dịch vụ cũng gặp phải một số khó khăn do Mobile Money là dịch vụ mới, trong giai đoạn đầu thí điểm cần phải tiếp cận với nhiều đối tượng khách hàng để tuyên truyền, quảng bá lợi ích của dịch vụ nhằm thu hút, tạo thói quen cho khách hàng.
Khái niệm Mobile Money vẫn còn xa lạ với nhiều người, hành vi tiêu dùng tiền mặt cho các tiêu dùng nhỏ lẻ đối với người tiêu dùng và các tiểu thương vẫn còn rất phổ biến, đặc biệt đối với người dân ở các khu vực vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa (nơi khách hàng chưa có tài khoản ngân hàng/ví điện tử) còn rất e dè, thiếu sự tin tưởng đối với các hình thức thanh toán điện tử.
Với các doanh nghiệp viễn thông, việc phát triển điểm kinh doanh tại các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa tốn khá nhiều nguồn lực do khoảng cách địa lý và số lượng doanh nghiệp tại các khu vực này còn hạn chế.
Hơn nữa, các phương thức thanh toán không tiền mặt bao gồm: ví điện tử, mã QR… cũng ngày một phổ biến hơn. Chưa kể, nhiều trường hợp khi đăng ký, nạp tiền vào Mobile Mobile phải đến tận điểm kinh doanh, đại lý của nhà mạng cũng là một điều khiến người dùng e ngại.
Cần những giải pháp đồng bộ để mở rộng khách hàng đăng ký, sử dụng Mobile Money
Để đảm bảo việc triển khai dịch vụ Mobile-Money được an toàn và hiệu quả, tăng được số người dùng đăng ký sử dụng dịch vụ cũng như tăng trưởng về khối lượng/giá trị giao dịch, dịch vụ Mobile-Money đem lại những giá trị, tiện ích thiết thực cho người dân, trong thời gian tới, NHNN tiếp tục phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền Thông, Bộ Công an theo dõi, bám sát, đánh giá tình hình triển khai thí điểm dịch vụ Mobile-Money; đồng thời hướng dẫn, giải đáp vướng mắc hoặc vấn đề phát sinh trong quá trình triển khai dịch vụ Mobile-Money của doanh nghiệp thí điểm.
Đồng thời, các Bộ ngành, doanh nghiệp viễn thông cần đẩy mạnh truyền thông, giáo dục tài chính, trong đó chú trọng hơn đối tượng người dân vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, hải đảo và những người chưa có tài khoản ngân hàng, giúp nâng cao kiến thức kỹ năng sử dụng dịch vụ tài chính đối với công chúng, trong đó có dịch vụ Mobile Money, qua đó thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, thúc đẩy tài chính toàn diện theo chủ trương của Chính phủ.
Về phía Bộ Thông tin và Truyền Thông cần xem xét báo cáo Chính phủ để nghiên cứu cho phép các doanh nghiệp viễn thông được sử dụng mạng truyền số liệu chuyên dùng kết nối trực tiếp với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư của Bộ Công an.
Việc kết nối trực tiếp giúp cho doanh nghiệp xác thực và định danh khách hàng, theo đó những thuê bao đã được doanh nghiệp viễn thông thực hiện đối chiếu và xác thực thông tin với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư sẽ được phép đăng ký tài khoản Mobile -Money. Từ đó, sẽ giúp đơn giản hóa thủ tục cung cấp dịch vụ Mobile Money cho khách hàng, góp phần triển khai nhanh Mobile -Money, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.
Đối với vấn đề này, ông Phan Đức Hiệp - Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu, ứng dụng dữ liệu dân cư, căn cước công dân (Bộ Công an) cho biết, Bộ Công an đã nghiên cứu, triển khai các giải pháp để hỗ trợ các doanh nghiệp, người dân nói chung và các nhà mạng, tổ chức cung cấp dịch vụ Mobile Money nói riêng.Cụ thể như sau: Thứ nhất, xác thực dữ liệu dân cư để làm sạch thuê bao di động, cấp tài khoản Mobile Money theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại thông báo số 88/TP-VPCP ngày 29.3.2022. Bộ Công an đã chủ trì làm việc cùng với các nhà mạng xây dựng quy trình, quy chế phối hợp để triển khai thực hiện kết nối để làm sạch thuê bao di động, giải quyết tình trạng sim rác trên nền tảng dữ liệu dân cư; cấp tài khoản Mobile Money, cấp sim chính chủ gắn với việc cấp tài khoản định danh điện tử cho công dân.
Đối với hoạt động phát triển khách hàng (người dùng): các Bộ, ngành liên quan xem xét cho phép thuê bao di động không cần thực hiện định danh lại, đồng thời không cần đáp ứng yêu cầu đã sử dụng liên tục trong ít nhất 03 tháng liền kề tính đến thời điểm đăng ký mở và sử dụng dịch vụ Mobile Money (do tại thời điểm đăng ký mới của dịch vụ di động, nhà mạng đã thực hiện định danh, xác thực theo các quy định của Chính phủ về đăng ký thuê bao di động).
Đối với hoạt động phát triển điểm kinh doanh: các Bộ ngành liên quan xem xét về việc cho phép doanh nghiệp thí điểm có thể mở rộng hợp tác với các doanh nghiệp ngoài các điểm cung cấp dịch vụ viễn thông ủy quyền nhưng có tiềm lực về kinh doanh dịch vụ Mobile Money và đáp ứng được các quy định quản trị (theo các quy định khác trên Quyết định 316/QĐ-TTg ngày 9/3/2021 về việc phê duyệt triển khai thí điểm dùng tài khoản viễn thông thanh toán cho các hàng hóa, dịch vụ có giá trị nhỏ) để có thể nhanh chóng mở rộng mạng lưới kinh doanh đến các khu vực vùng sâu, vùng xa đáp ứng mục tiêu phát triển mạng lưới phục vụ khách hàng tại các khu vực này.
Đối với hoạt động phát triển điểm chấp nhận thanh toán: cho phép các doanh nghiệp thí điểm có thể ký kết hợp tác trực tiếp với các đơn vị/ tổ chức trung gian khác trên thị trường như các ngân hàng, trung gian thanh toán… để tận dụng được lợi thế về sẵn mạng lưới của các đơn vị này trên thị trường, nhanh chóng tạo được môi trường thuận tiện cho khách hàng khi sử dụng dịch vụ Mobile money.
Ngoài ra, để đảm bảo quy định định danh khách hàng đăng ký và sử dụng Mobile Money, doanh nghiệp viễn thông đang triển khai thí điểm cần đảm bảo thông tin chính xác của thuê bao, đồng thời xem xét quy định đối tượng khách hàng tại Quyết định 316
Bên cạnh đó, các các doanh nghiệp thực hiện thí điểm cũng cần tiếp tục triển khai các hình thức, biện pháp tuyên truyền, thuyết phục các điểm kinh doanh kết hợp với khích lệ kinh tế giai đoạn đầu triển khai dịch vụ cho thấy những lợi ích phi tài chính như tăng lượng khách hàng đến điểm kinh doanh, có thêm nguồn thu từ phí hoa hồng khi có tập khách hàng quen thuộc; đảm bảo tuân thủ đầy đủ các nội dung liên quan quy định về mục tiêu, phạm vi thực hiện thí điểm, nội dung thí điểm, tổ chức thực hiện, các hành vi bị cấm theo quy định tại Quyết định 316/QĐ-TTg.
Đồng thời, phối hợp với các đơn vị liên quan, triển khai, thúc đẩy thanh toán dịch vụ công, các khoản trợ cấp Chính phủ qua dịch vụ Mobile-Money.
Theo DIV
