Tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, Quốc hội tiến hành chất vấn đối với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Đại biểu Quốc hội đề nghị làm rõ tính hợp lý của cơ chế cấp hạn mức tín dụng hằng năm cho các ngân hàng thương mại có phù hợp với tình hình hiện nay và xu hương thế giới.
Đặt câu hỏi chất vấn đối với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, đại biểu Trịnh Xuân An - Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai nêu rõ, hiện nay nhu cầu vay vốn của cá nhân và doanh nghiệp khá cao, nhất là trong bối cảnh nước ta đang triển khai gói hỗ trợ theo Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội. Tuy nhiên, nhiều ngân hàng lại trong tình trạng là hết room tín dụng. Nhiều ngân hàng cả lớn và nhỏ đều đề xuất với Ngân hàng Nhà nước là nới thêm hạn mức tín dụng để góp phần hỗ trợ tăng trưởng. Đại biểu đề nghị cho biết tính hợp lý của cơ chế cấp hạn mức tín dụng hằng năm cho các ngân hàng thương mại hiện nay? Cơ chế này có phải can thiệp vào hoạt động của ngân hàng hay không? Khả năng nới room tín dụng trong thời gian sắp tới như thế nào?
Điều hành phiên thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận đây là câu hỏi rất hay và cho biết đây là lần đầu tiên Quốc hội chất vấn việc phân bổ về hạn mức tín dụng cho các ngân hàng thương mại. Từ trước đến nay chưa có nội dung này. Đây là nội dung mà hầu hết các tổ chức tín dụng giờ đang rất quan tâm. Chủ tịch Quốc hội nêu vấn đề, việc cấp tín dụng bằng room và hạn mức rồi phân bổ hằng năm như vậy có mang tính hành chính hay không? Đảm bảo được công khai minh bạch như thế nào? Lộ trình bao giờ bỏ được việc này? Quản lý theo rủi ro và theo năng lực của tổ chức tín dụng. Nhấn mạnh, đây là vấn đề rất quan trọng, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu kỹ để trả lời thỏa đáng nội dung này.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV
Trả lời chất vấn, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng nêu rõ, tín dụng là một nội dung trọng tâm trong điều hành của Ngân hàng Nhà nước. Trên thực tế với đặc thù của nền kinh tế Việt Nam là vốn đầu tư dựa rất lớn vào nguồn vốn tín dụng của hệ thống ngân hàng. Hiện nay dư nợ tín dụng trên GDP của Việt Nam đang ở mức là 124%. Đây là mức theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới thì Việt Nam là nước có tỷ lệ cao nhất, gần như trong số cao nhất các nước ở trên thế giới. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho biết, khi nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào tín dụng hệ thống ngân hàng thì mỗi khi có các cú sốc như COVID-19, hay biến động của tình hình kinh tế thế giới mà doanh nghiệp và người dân khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh thì lập tức sẽ ảnh hưởng luôn đến hệ thống ngân hàng, hệ thống ngân hàng mà mất khả năng chi trả, v.v. từ đó, sẽ hệ lụy đến cả nền kinh tế. Chính vì vậy, đặt ra kiểm soát tăng trưởng tín dụng là một vấn đề và trên thực tế Ngân hàng Nhà nước áp dụng biện pháp này từ những năm 2011 và thấy đây là một biện pháp rất hiệu quả trong tổ chức điều hành, đưa thị trường tiền tệ tín dụng ổn định trở lại. Hiện nay hệ thống ngân hàng vẫn đang trong quá trình tái cơ cấu và dần tiến tới chuẩn mực quốc tế.
Trong điều kiện thị trường vốn của nước ta đang trong quá trình phát triển non trẻ, vừa qua, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chủ trì một hội nghị về thị trường vốn, qua đó cũng đã chỉ đạo các bộ, các ngành nghiên cứu để phát triển thị trường vốn. Theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, khi phát triển thị trường vốn thì đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp có thể tiếp cận vốn vay trung, dài hạn từ những phân khúc thị trường này và chỉ vay vốn ngắn hạn phục vụ cho vốn lưu động trong hoạt động sản xuất, kinh doanh từ hệ thống ngân hàng. Khi đó áp lực đối với việc kiểm soát tăng trưởng tín dụng của Ngân hàng Nhà nước sẽ bớt đi.
Về cách thức, thường là đầu năm trên cơ sở chỉ tiêu lạm phát cũng như GDP của Quốc hội đề ra, Ngân hàng Nhà nước sẽ đưa ra một chỉ tiêu định hướng cho cả năm và chỉ tiêu này có thể sẽ được điều hành phù hợp với tình hình thực tiễn. Bởi vì chính sách tiền tệ cũng là ngắn hạn và nền kinh tế cũng sẽ chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố trong và ngoài nước và khách quan.
Về phân bổ cho các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước đều có những nguyên tắc chung, trên nền tảng phân loại các tổ chức tín dụng. Tổ chức tín dụng nào có tình hình lành mạnh, quản trị tốt hơn thì được tăng trưởng tín dụng cao hơn.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết, trên thực tế có các cặp sở hữu chéo giữa các tổ chức tín dụng với nhau và giữa tổ chức tín dụng với doanh nghiệp. Hiện nay Thủ tướng Chính phủ cũng đang chỉ đạo Bộ Công an kết nối hệ thống dữ liệu công dân. Khi đó, tất cả các giao dịch của một cá nhân có căn cước công dân gắn chip đều được lưu giữ lại. Sau này các giao dịch trong nền kinh tế ngày càng minh bạch hơn thì việc phát hiện ra những vấn đề không trung thực hoặc nhờ người đứng tên hoặc cố tình che giấu thì cũng sẽ dễ dàng được phát hiện hơn.
Tranh luận với phần trả lời của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, đại biểu Trịnh Xuân An chia sẻ với Thống đốc Ngân hàng Nhà nước trong lĩnh vực tín dụng và đặc biệt ngân hàng phải an toàn và tránh những rủi ro. Tuy nhiên, với câu hỏi đặt ra là về cơ chế cấp hạn mức tín dụng hàng năm cho các ngân hàng thương mại hiện nay, đại biểu cho rằng cơ chế này còn dáng dấp của quản lý theo kiểu bao cấp và có lẽ không phù hợp trong bối cảnh hiện nay.
Đại biểu cho biết thêm, một khi đã cấp hàng năm dẫn đến chuyện năm nào cũng phải cấp lại, khi cần thiết các ngân hàng lại phải đi xin để nới room. Đặc biệt trong bối cảnh này, đang triển khai gói 2% của gói chính sách tài khóa, tiền tệ theo Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội, tức là có tiền mà lại không cho vay được, các ngân hàng muốn cho vay cũng khó. Trong khi mục tiêu đề ra là cấp bách quyết liệt thực hiện Nghị quyết 43. Đại biểu cho rằng đề xuất của các ngân hàng thương mại là có lý và có cơ sở, do đó, đề nghị Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu thật kỹ cơ chế này để bắt nhịp được với xu hướng chung của thế giới.
Giải trình thêm, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết Việt Nam rất đặc thù, thế giới đánh giá sự lệ thuộc của nền kinh tế nước ta vào ngân hàng là lớn nhất thế giới. Điều này có nguy cơ rủi ro và các tổ chức quốc tế cũng đã cảnh báo. Với đặc điểm đó thì công cụ hạn mức tín dụng là khá hiệu quả trong thời gian qua. Chính vì vậy mà đã ngăn chặn được những cuộc đua lãi suất để huy động cho vay tín dụng cao, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nêu rõ.
Từ góc độ của các tổ chức tín dụng khi thành lập thì tổ chức tín dụng nào cũng mong muốn tăng trưởng tín dụng nhiều, nhưng Ngân hàng Nhà nước phải đứng ở trên góc độ điều hành kinh tế vĩ mô, nếu đáp ứng được yêu cầu của các tổ chức tín dụng thì chính sách tiền tệ sẽ không đạt được mục tiêu là kiểm soát lạm phát.
