Hình ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Thông tư 42 được xây dựng nhằm cập nhật quy định theo Luật Các tổ chức tín dụng 2024, chuẩn hóa hoạt động kiểm toán và tăng cường minh bạch tài chính trong hệ thống. Đồng thời, tăng cường minh bạch tài chính, nâng cao chất lượng hệ thống kiểm soát nội bộ và đảm bảo an toàn hoạt động cho hệ thống tổ chức tín dụng là hợp tác xã.
Theo Thông tư 42, kiểm toán độc lập bao gồm kiểm toán báo cáo tài chính và dịch vụ bảo đảm đối với hệ thống kiểm soát nội bộ. Thông tư áp dụng cho Ngân hàng Hợp tác xã, các quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức kiểm toán và các cá nhân liên quan. Đáng chú ý, quỹ tín dụng nhân dân có tổng tài sản từ 50 tỷ đồng trở lên buộc phải sử dụng dịch vụ bảo đảm về hệ thống kiểm soát nội bộ - một yêu cầu nhằm nâng cao an toàn trong quản trị và điều hành.
Bên cạnh đó, Thông tư 42 nêu rõ 5 trường hợp phải kiểm toán theo yêu cầu đặc thù của Ngân hàng Nhà nước, gồm đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ, phục vụ phương án khắc phục theo luật, trường hợp Ngân hàng Hợp tác xã bị kiểm soát đặc biệt, kiểm toán phục vụ thanh tra, giám sát và đánh giá thực trạng tài chính theo yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước.
Việc lựa chọn tổ chức kiểm toán cho năm tài chính tiếp theo phải hoàn thành trước khi kết thúc năm hiện hành và do Đại hội thành viên quyết định, trừ trường hợp đơn vị bị kiểm soát đặc biệt. Bên cạnh đó, Thông tư 42 cũng đưa ra nhiều tiêu chuẩn nghiêm ngặt đối với tổ chức kiểm toán độc lập.
Với Ngân hàng Hợp tác xã, tổ chức kiểm toán phải có tối thiểu 3 năm hoạt động, vốn chủ sở hữu từ 10 tỷ đồng, ít nhất 5 kiểm toán viên hành nghề, trong đó 3 người có kinh nghiệm kiểm toán ngân hàng; không có quan hệ tín dụng, đầu tư với đơn vị được kiểm toán và không kiểm toán quá 5 năm liên tiếp. Các yêu cầu tương tự cũng áp dụng với kiểm toán quỹ tín dụng nhân dân theo chuẩn mực của Bộ Tài chính và Thông tư 42.
Các tổ chức tín dụng là hợp tác xã có trách nhiệm lựa chọn kiểm toán đúng quy định, thông báo cho Ngân hàng Nhà nước trong 30 ngày, cung cấp báo cáo kiểm toán trong 90 ngày sau khi kết thúc năm tài chính và giải trình khi có yêu cầu. Thông tin tài chính phải được công bố công khai theo quy định, góp phần tăng minh bạch và củng cố niềm tin của người gửi tiền.
Về phía cơ quan quản lý, Ngân hàng Nhà nước sẽ phân tích, đánh giá báo cáo kiểm toán, giám sát việc tuân thủ Thông tư, xử lý vi phạm và theo dõi sát các rủi ro trọng yếu. Thông tư 42 có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 và bắt đầu áp dụng cho kiểm toán năm tài chính 2027. Các hợp đồng kiểm toán đã ký trước thời điểm hiệu lực được tiếp tục thực hiện hoặc điều chỉnh cho phù hợp.
Thông tư 42 được đánh giá là bước hoàn thiện quan trọng nhằm nâng cao kỷ luật thị trường, chuẩn hóa hoạt động kiểm toán và bảo đảm an toàn hệ thống quỹ tín dụng nhân dân trong bối cảnh yêu cầu quản trị ngày càng cao.
Chi tiết Thông tư số 42/2025/TT-NHNN xem tại đây.